Dat ođđa koronavirus ( Covid-19) oažžu ollu fuomášumi. Dábálaččat šaddet dušše veahá givssit jus oažžu Covid-19-dávdda. Muhtin olbmot, erenoamážit vuorrasat dahje sii geat ovddežis leat buohcamin, sáhttet garrasit buohccát.
Danne lea dehálaš ahte buohkat veahkehit goazahit njoammuma leavvamis servodagas. Jus dávda lea njommon dutnje, de sáhttá ádjánit gaskal 0 ja 14 beaivvi ovdal go oaččut dávdamearkkaid. Dábálepmosit ádjána 5-6 beaivvi. Dávda njoammu álkimusat nuppiide dalle go olbmos leat dávdamearkkat. Feber, gosahat ja lossat vuoigŋat leat dábáleamos dávdamearkkat. Unna oassái sáhttá dávda ovdánit geahpesboalddáhahkan vuoigŋanváttisvuođaiguin dahje eará duođalaš dávdan, čállá álbmotdearvvašvuođainstituhta.
Dán galggat dahkat eastadan dihte njoammuma:
– Ale mana lahka.
– Oro ruovttus jus orut buozas.
– Oro ruovttus jus leat gohčohallan dan dahkat (errenáiggis dahje sierravuođas).
– Geahččal doalahit mehtera gaskka eará olbmuide – jus leaš vejolaš.
Dus galgá buorre giehtabuhtisvuohta
Basa gieđaid dávjá ja dárkilit:
– Go leat leamaš olbmuid siste.
– Go leat leamaš hivssegis.
– Go leat gossan, gastán dahje njuni nisson.
– Go áiggut biepmu ráhkadit dahje boradit.
– Jus ii leat sáibu ja čáhci olámuttos, sáhtát geavahit desinfekšuvdnaávdnasa.
Dus galgá buorre gossanbuhtisvuohta
– Garvve gossamis dahje gastimis earáid njeaiga.
– Gosa bábernjunneliidnái man bálkestat. Basa gieđaid maŋŋá.
– Jus dus ii leat bábernjunneliidni, berret gossat giehtagávvii.
Jus jáhkat ahte leat njoammuduvvon:
– Jus balahat ahte leat noammuduvvon, galggat bissut ruovttus.
– Jus dárbbašat medisiinnalaš veahki, geahččal vuos oažžut oktavuođa fástadoaktáriin telefovnna bokte. Jus ii meinnestuva, riŋge doavtterfáktii, tlf. 116 117.
Čuovo mielde
Eiseválddit bivdet buohkaid geat orrot Norggas lohkat dehálaš dieđuid ja neavvagiid koronavirusa birra siidduin www.fhi.no ja www.helsenorge.no. Neavvagat rivdet johtilit. Dieđut leat gávdnamis dárogillii ja eaŋgalasgillii. Jus dutnje lea váttis áddet dieđuid, ávžžuhat mii du bivdit muhtin oahppása veahkehit.
