Dat leat dieđut maid dutkosis leat gávdnan maŋemus 13 jagis. Eallinvuohki lea rievdan sihke sámiid ja dáččaid servvodagas Norggas.
Dat leat dieđut maid dutkosis leat gávdnan maŋemus 13 jagis. Eallinvuohki lea rievdan sihke sámiid ja dáččaid servvodagas Norggas.
Maŋemus 13 jagi leat vuđolaččat iskan sihke Sámi ja Davvi-Norgga álbmoga ja gávdnan ahte sohkardávda lea ovdánan garrasit, ja dat vuorjá dutkiid.
Dávddat lassánit
– Mii oaidnit seamma ovdáneami eará dutkosiin. Dávddat lassánit mat gusket eallindábiide, ja erenoamážit sohkardávda lassána. Muhtin suohkaniin, gos leat čađahan iskosa, de oaidnit ahte sohkardávdda lassáneapmi lea rohtolaš, muitala Ann Ragnhild Broderstad NTB:i.
Broderstad lea UIT Norgga árktalaš universitehta Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáža fágalaš jođiheaddji.
Son lea maid prošeaktajođiheaddji Dearvvašvuođa- ja eallindábiid prošeaktajođiheaddji iskosis guovlluin gos orrot sihke sámit ja dáččat.
Iskkus SAMINOR ovdanbukto duorastaga ja bearjadaga konferánssas mii lágiduvvo Romssas. 25 suohkana Davvi-Norggas leat mielde iskosis.
Eallindábit ja oahppu
Broderstad deattuha ahte eallindábiid rievdamat sámi ja dáčča servvodaga dieđut leat vuđolaččat ja seamma sullásaččat.
Dieđut leat čohkkejuvvon áigodagas 2003-2004, ja 2012-2014, ja leat ain geahčadeamis.
– Mii oaidnit čielgasit ahte buorre eallin addá dávddaid ja buozalmasvuođaid. Mii oaidnit maid ahte dievddut buidot eanet dál. Vuosttaš iskosis buido nissonolbmot eanet go dievddut, dál oaidnit ahte dat lea rievdan, sihke sámi ja dáčča suohkaniin, muitala Broderstad.
Dan 25 guovllusuohkanis gos orrot sihke sámit ja dáččat, lea boarráset nissoniin alit oahppu go dievdduin. Dearvvašvuođadutkit jáhkket ahte oahppu sáhttá čadnot eallindábiide ja dearvvašvuhtii.
Buoiddit dievddut
Dievdduin eai leat seamma buorit bohtosat go nissoniin. Dievddut eai leat gehppon, ja sohkardávda lea dievdduin eanet go nissoniin.
SAMINOR-prošeakta lea ain iskame dieđuid maŋemus guorahallamis, geahččan dihte gávdnet go čanastagaid.
– Mii áigut geahčadit manne eambbogat sámi álbmogis vásihit váibmogeasáhaga, muhto ii vuhtto erohus gallis ožžot váibmodohppehaga sámiid ja dáččaid gaskkas. Mii jáhkkit ahte eai leat erohusat sámiid ja dáččaid gaskkas, muitala Broderstad.
Árbevirolaš biepmut
Biebmoguorahallan vuosttaš iskosis mii lei 2003:s ja 2004:s čájeha ahte árbevirolaš biebmu veahkeha ruovdeváni vuostá.
Ovdalaš dutkosiin doivo ahte Davvi-Norgga álbmogis čájeha ruovdevátni ja vuollegis varraproseanta tendeanssa, earret eará dan dihte go eai leat nu ollu šattut fidnemis.
Muhto sámi suohkaniin ii lean seamma boađus iskosis.
– Oinniimet unnit ruovdeváni dáin guovlluin go eará guovlluin Norggas. Olbmot borret biepmu mas eanet ruovdi lea, nu go bohccobiergu. Árbevirolaš biebmu orru suodjaleame, muitala Broderstad NTB:i.
Son vásiha internašunála beroštumi dearvvašvuođaguorahallamii sámi suohkaniin.
– SAMINOR dieđuid guorahallan joatká, ja sáhttá maid boahtteáiggis addit erenoamáš máhtu álbmotdearvvašvuođa profiillas máŋggakultuvrralaš álbmogis davvin, muitala son. (©NTB)
