– Gos Bargiidbellodat lea dalle go sámi mánáidgárddiid evttohit heaittihit, ja movt Nordkalottfolket sáhttá sámi mánáid steampalastit elihtan? Nu jearrá sámediggeráđđi Mikkel Eskil Mikkelsen dán kronihkas.
Sámediggeráđđi NSR:in posišuvnnas lea čađagaskka áŋgiruššan sámi mánáidgárddiide ja lea deattuhan ođđa sámi mánáidgárddiid ásaheami. Muhtimat muitet rahčamuša eanet sámi mánáidgárddiid ovddas Álttás moatti jagi áigi, maŋŋel go sámi mánát ledje máŋggaid jagiid šaddan vuordit saji sámi mánáidgárddiide, ja dan ilu mii lei dalle go vuosttaš sámi mánáidgárdi ásahuvvui Plaassjii. Dán jagi oaččuimet maid ođđa sámi mánáidgárddi Praahkii. Ođđa mánáidgárddiid ásaheami oktavuođas evttoha Sámedikki opposišuvdna sihkkut ortnega Sámedikki bušeahtas ja dasto guođđit julev- ja lullisámi mánáid nuvttá mánáidgárdefálaldagas.
NSR lea Sámedikkis máŋggaid jagiid áŋgiruššan sámi mánáidgárddiide. Mii leat earret eará čađahan máŋggajagaš mánáidgárdeprošeavtta SáMOS, mas mii leat ovddidan pedagogalaš vuođu buot sámi mánáidgárddiide. NSR maiddái ásahii 300 000 ruvdnosaš doarjjaortnega ođđa sámi mánáidgárdefálaldagaid ásaheapmái, ja maŋŋel NSR lasihii ortnega 500 000 ruvdnui, danne go lea dehálaš oažžut eanet sámi mánáidgárdefálaldagaid. Dasa lassin addit maiddái fásta doarjagiid sámi mánáidgárddiid doaimmaheapmái. Mánáidgárddit leat máŋggaid jagiid ožžon doarjaga doaimmaheapmái, sihkkarastin dihtii buriid rámmaeavttuid.
Mii leat dál ásahan ođđa nuvttá sámegielat mánáidgárdeortnega, mii lea guovtti oasis: váhnenmávssu gokčan ja geatnegahtti ovdánahttinšiehtadus juohke mánáidgárddiin. Sámediggi veahkeha dahkat mánáidgárddiid geasuheaddjin váhnemiidda, ja sihkkarastá ruđaid mánáidgárddiid ovdánahttimii sámegielat pedagogalaš bargiid rekrutterema ja gelbbolašvuođaloktema bokte. Min ortnegat sihkkarastet rekrutterema ja ovdánahttima.
Min ortnegat sihkkarastet rekrutterema ja ovdánahttima.
Mii bargat garrasit nammadit áššedovdilávdegotti nannen dihtii sámi mánáid vuoigatvuođaid mánáidgárdelágas. Lea ovdamearkka dihtii eahpečielggas go mánáidgárdeláhka čujuha dasa ahte mánáidgárddit galget “heivehit” ja “vuhtiiváldit” sámi giela ja kultuvrra. Mu mielas ferte dán rievdadit vai šaddá eanet konkrehta ja geatnegahtti, ja sámi mánáidgárddit fertejit leat bajimuš áŋgiruššansuorgi. Dat livččii juste Sámi logut muitalit 15 ávžžuhusaid mielde.
Mis leat dál 33 mánáidgárddi ja ossodaga mat juohke beaivvi barget dan ovdii ahte mánáin lea goit juobe okta arena gos sámegiella gullo ja oidno. 13 dain eai leat ráđđehusa nuvttá ortnega doaibmaguovllus. Jus jearrá dáin mánáidgárddiin, de doppe vástidit ahte dat ii leat álkes bargu, ja ahte bargu gáibida áŋgiruššama juohke áidna beaivvi. Mánáidgárddit barget sihkkarastit sámegielat arenaid iežaset báikegottiin ja nuoramusaide giellaovdánahttima.
Lean rámis go NSR:s lea ollislaš sámi mánáidgárdepolitihkka mii duste hástalusaid mat sámi mánáin ja váhnemiin leat árgabeaivvis.
Go Sámedikki opposišuvdna moaitá nuvttá sámegielat mánáidgárdeortnega, de lea veara jearrat mii sin mánáidgárdepolitihkka lea. Gos Bargiidbellodat lea dalle go sámi mánáidgárddiid evttohit heaittihit, ja movt Nordkalottfolket sáhttá sámi mánáid steampalastit elihtan go duohtavuohta lea ahte ollu guovlluin lea sámi mánáidgárdi dat áidna fálaldat mii sihkkarastá sámegiel fálaldaga? Movt opposišuvdna áigu fuolahit ahte eambbogat šaddet sámegielagin? Ja deháleamos – manne davvisámegielat mánát Romssas ja Finnmárkkus galget oažžut nuvttá mánáidgárdefálaldaga, muhto eai julev- ja lullisámegielat mánát?
NSR áigu ain áŋgiruššat nuvttá sámegielat mánáidgárddi ovddas, ja mii háliidit ahte nuvttá fálaldat gusto maiddái lulli- ja julevsámegielat mánáide.
Lean rámis go NSR:s lea ollislaš sámi mánáidgárdepolitihkka mii duste hástalusaid mat sámi mánáin ja váhnemiin leat árgabeaivvis. Sávan buohkaide bures boahtima sámegielat searvevuhtii, ja sávan eambbogiid válljet sámi mánáidgárdefálaldaga. NSR áigu ain áŋgiruššat nuvttá sámegielat mánáidgárddi ovddas, ja mii háliidit ahte nuvttá fálaldat gusto maiddái lulli- ja julevsámegielat mánáide. Mii eat suitte dan diktit orrut, go Sápmi dárbbaša juohke áidna sámegielaga dál ja boahtteáiggis.
