Deanus áigot čalmmustahttit go Nuorta-Finnmárku beasai friddjan Duiskkas.
1944 čavčča beasai Nuorta-Finnmarkku friddjan Duiskkas, muhto áigodat golggotmánu 26. beaivvi rájes gitta skábmamánu 8. beaivái šadde dramáhtaleamos beaivvit Deanu historjjás.
– Juste ovdal dálvvi bohte bombbat, boaldin, bággoeváhkku ja terror min gilážiidda, go duiskalaččat geassádedje olggos Nuorta-Finnmárkkus ja eanas olbmot ledje báhtaran, čállet Deanu Historjasearvi ja Folkeakademiet preassadieđáhusas. Dál bovdejit sii oktan Deanu gielddain olbmuid doaluide ávvudit go lea 75 jagi leamaš ráfi.
Čájáhus ja muittašeapmi
Sii lea ráhkadan prográmma čalmmustahttit dan, ja álggahit duorastaga historjáeahkediin. Sii loahpahit eahkeda lieđđebidjamiin muitobázzái ja konsearttain Deanu girkus skábmamánu 8. beaivvi, čállet Deanu Historjasearvi ja Folkeakademiet preassadieđáhusas. Konsearttas čuojaha organista Stamen Stantchev oktan UNTAK-koarain ja eará musihkkáriiguin.
Historjáeahket ja čájáhus
Sii čállet maid ahte historjáeahkeda rahpet mátkečájáhusa mas namma lea «Det er noen ting man bare ikke glemmer», «Leat muhtun diŋggat maid eat dušše vajáldahte». Dan leat ráhkadan Hámmárfeastta Gjenreisningsmusea ja Sis-Finnmárkku joatkkaskuvlaoahppit.
– Oahppit gohččojuvvojedje jearahallat soađi birra vuorraset fulkkiid dahje sisafárrejeddjiid geain alddiineaset lea báhtareaddjeduogáš, čállet preassadieđáhusas. Dohko maid boahtá Harald Smette, gii muitala Ráttovuona-boaldima ja eváhko birra. Kjell Ballari lea bovdejuvvon muitalit Deanu ođđasishuksema birra, ja čájehuvvo maiddái filbma.
Muittobázzi
Deanu friddjavuođabeaivi, skábmamánu 8. beaivvi 1944, lea dalle go Ruošša soahteveahka oaguhii duiskalaččaid eret Deanus. Preassadieđáhusas čállet ahte duiskalaččat eai ollen guhkkelii go Ruostefielbmái, ja historjásearvi barggai guhká oažžut soahtemuitobácci dohko. Dat oaččui nama «Muitu», ja válbmanii 70 jagi ávvudeapmái, ja biddjui Deanu girku olggobeallái Ruostefielbmái.
