– Ii dárbu šat guorahallat

Kárášjot´ Lista lea ge levgen válgaáššin ahte Kárášjoga gielddastivra galgá ovddidit gáibádusa Finnmárkokommišuvdnii Kárášjoga álbmoga ovddas kollektiiva geavahan- ja oamastanvuoigatvuođa luondduresurssaide siskkobealde gieldda, muhto válgagižžus leat dovddahan eará listtut ja bellodagat eahpádusa dan ektui.

Earret eará Kárášjoga Bargiidbellodagas ii ge Guovddášbellodagas leat moadde beaivvi ovdal válgga vel čielga oaidnu geavahan- ja oamastangažaldahkii gielddas.

– Mii guoská Bargiidbellodaga ja Guovddášbellodaga eahpideapmái ja ballui, de ferten muittuhit ahte ášši lea jo guorahallon dan rájes go vuosttaš Sámeriektelávdegoddi bidjui johtui 1980:s. Kárášjot` Listta bealis eat ádde šat maid dat guokte bellodaga áiguba guorahallat, dadjá Gaup.

Son lohká ge ahte Sámeriektelávdegotti mandáhtta lei guorahallat sámiid kultuvrralaš ja politihkalaš vuoigatvuođaid, ja sámiid rivttiid eatnamiidda, čáziide ja resurssaide Finnmárkkus.

– Ja dat lea dahkkon, geardduha Gaup.

Eai leat mearridan  

Bargiidbellodaga sátnejođiheaddjeevttohus, Svein Atle Somby, ii loga iežaset dađi eambbo digaštallan ášši válgagiččus, nu ahte bellodagas ii leat čielga oaidnu áššái. Nu son mieđiha ahte sii eai leat dadjan «juo» dahje «ii» dasa. 

– Min mielas fertet vuos guorahallat buot beliid ovdal go mearridat dan ektui maide, dadjá Somby.

Svein Atle Somby aŋkke háliida deattuhit dan ahte sii dieđus oidnet dan ektui maiddái ovdamuniid, ii ge leat sáhka das ahte sápmelaččain eai leat árbevirolašvuoigatvuođat mehciin maid leat háhkan áiggiid čađa geavaheamis.

– Buorit ákkat gal leat dan ektui, muhto eat dovdda doarvái dieđuid ovdal go ášši čuvgehuvvo buorebut, ovdamearkka dihte ollu máksá hálddašit oamastan- ja geavahanvuoigatvuođaid, dadjá Somby.

Eahpádusas

Guovddášbellodaga sátnejođiheaddjeevttohas Anne Toril Eriksen Balto lea seamma eahpádusas go su gilvaleaddji Svein Atle Somby dán gažaldagas. Eriksen Balto ii ge loga mearridan iežaset maide dán ektui, nu ahte sii eai leat hilgon dan evttohusa.

– Mii oaidnit ollu hehttehusaid dan ektui, nu go eará lágat ja nu ain. Oaidnit dárbbu čielggadit buot beliid ovdal go maide mearridat dan ektui vai ii šatta «hálddašeapmi hálddašeamis» ja dákkár gažaldagat. Ii leat dan birra sáhka, ahte mis ii leat háliidus ieža hálddašit iežamet guovlluid, go mis gal lea čielga politihkka ahte hálddašeapmi galgá lagamusas olbmuide, dadjá Eriksen Balto.

Geahčadit

Anne Toril Eriksen baicce oaidná dehálažžan geahčadit doaibmá go Finnmárkoláhka ulbmilparagráfa mielde, ja dan ektui gávdnat čovdosiid jus lea dárbu.

Dál lea ge nu ahte Finnmárkkuopmodagas (FeFo), man stivrii válljejit áirasiid dušše Sámediggi ja Finnmárkku Fylkadiggi, lea váldi hálddašit buot «stáhtaeatnamiid» Finnmárkkus.

– FeFo barggu ferte evalueret Finnmárkolága ulbmila ektui, dadjá Anne Toril Eriksen.

Áigi duhtat 35 jagi dutkamii

Kárášjot`Lista njunuš ii loga iežas áddet máid dát guokte bellodaga duođaid áiguba guorahallat vel.

– Dat maid Kárášjot Lista evttoha, lea 35 jagi jo guorahallon, ja mii imaštat maid Bargiidbellodat ja Guovddášbellodat áiguba guorahallat. Eaba go son dát guokte bellodaga duđa 35 jagi dutkamiidda, maid láhkačeahpit leat dahkan, go ain eahpideaba.

Álbmotjienasteapmi

Kárášjot`Lista manná ge válgii dáinna ahte gielda galgá lágidit álbmotjienasteami dan ektui, ahte háliida go álbmot gáibidit oamastan- ja geavahanrivttiid.

– Mii guoská jienasteapmái, de lea dat čatnon dasa ahte go Finnmárkkukommišuvdna mearrida áigemeari, de berre álbmot leat cealkán dáhttu go iešmearrideami iežaset eatnamiidda vai ii , nu ahte gielda sáhttá ovddidit gáibádusa Finnmárkku kommišuvdnii áigemeriid siskkobealde. Finnmárkku kommišuvnna njuolggadusaid mielde ii leat ovttasge, maŋŋá áigemeriid, vejolašvuohta šat buktit maidige gáibádusaid. Álbmotjienasteapmi addá politihkkáriidda gova das maid álbmot oaivvilda áššis, nu ahte gielddastivra sáhttá rivttes mearrádusa váldit go dat áigi boahtá, čilge Sissel Gaup.