– Lea dehálaš ahte mii láhčit buriid demokráhtalaš proseassaid eiseválddiid ja sámiid gaskii. Dan oktavuođas lea konsultašuvdnaortnet buorre gaskaoapmi, dadjá gielda- ja ođasmahttinministtar.
Ráđđehus sáddii mannan vahkus gulaskuddamii evttohusa ahte sierra kapihttalis sámelágas nannet bajitdási njuolggadusaid konsultašuvnnaid birra.
– Das leat čielga njuolggadusat konsultašuvnnaide dain áššiin mat gusket sámi beroštumiide, ja sáhttá mielddisbuktit beaktilit proseassaid ja eanet diehttevašvuođa beliide, cealká gielda- ja ođasmahttinministtar Monica Mæland preassadieđáhusas.
Das lea vuosttamužžan sáhka viidáset fievrridit dálá njuolggadusaid, nugo čállo «Stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid prosedyrat». Lea guhkes áigi dassá go ášši lei dábálaš gulaskuddamis, ja Stuoradikki eanetlohku lea bivdán ášši ođđasit sáddet gulaskuddamii.
– Stuoradikki eanetlohku lea dorjon ráđđehusa evttohusa ahte lágas nannet konsultašuvdnageatnegasvuođa sámelágas. Dál mii čuovvulat Stuoradikki ávžžuhusa ahte sáddet ášši gulaskuddamii oktan bagadusain konsultašuvnnaid birra suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda mat gusket sámi beroštumiide, dadjá Mæland preassadieđáhusas.
Konsultašuvnnat galget sihkkarastit ahte sámi beroštumit bohtet sisa árrat proseassain, ja ahte sis lea vejolašvuohta váikkuhit mearrádusaid. Goappaš bealit galget searvat prosessii dainna ulbmiliin ahte boahtit ovttaide, muhto leat ain eiseválddit geat loahpalaččat mearridit.
Álkit proseassat
– Konsultašuvdnaortnet lea bidjan buori vuođu ovttasbargui. Mii eat álo boađe ovttaide, muhto konsultašuvdnaprosedyrat leat veahkkin addime eanet máhtu ja áddejumi dilálašvuođas ja sámi servodaga dárbbuin. Buorre proseassa addá buoret vuođu dahkat buriid mearrádusaid, ja sáhttá váikkuhit dasa ahte doaimmat heivejit buorebut ja leat álkibut čađahit. Láhkanannen addá midjiide liibba čorget eahpečielggasvuođaid dálá ortnegis ja fuolaha ahte njuolggadusat šaddet čielgaseabbon, dadjá Mæland preassadieđáhusas.
Láhkaevttohus presisere ahte Sámedikkis ii leat konsultašuvdnariekti sámelága njuolggadusaid mielde áššiin main Sámedikkis lea vuosttaldanvejolašvuohta plána- ja huksenlága mielde, dás maid áššiin energiija- ja čázádatlága mielde. Dás fuolaha vuosttaldanvejolašvuohta obbalaččat seamma beroštumiid go konsultašuvdnaortnet. Konsultašuvdnanjuolggadusat sámelágas eai ge gusto áššiide mat gusket stáhtabušehttii.
Suohkanat ja fylkkasuohkanat
Buot dásiid konsultašuvdnageatnegasvuohta čatnasa láhkii, maiddái suohkaniid ja fylkkasuohkaniid.
Evttohusa duogáš lea ahte stáhtas lea geatnegasvuohta fuolahit heivvolaš prosedyraid konsultašuvnnaide, beroškeahttá guhte hálddašandássi mii dahká mearrádusaid.
Máŋgga suohkanis leat juo buorit ortnegat oažžut iešguđet osiid álbmogis mielde deaŧalaš mearrádusaide. Konsultašuvdnageatnegasvuođa nannen lágas ii rievdat suohkana iešstivrejumi.
Leat ain eiseválddit geat dahket loahpalaš mearrádusa..
Bagadus konsultašuvnnaid birra suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda sáddejuvvo maid gulaskuddamii
Bagaduskonsultašuvnnaid birra suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda sáddejuvvo maid gulaskuddamii oktanaga evttohusain ahte nannet konsultašuvdnarievtti lágas.
Bagadusa ulbmil lea addit suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda ávkkálaš veahkkeneavvu das mo konsultašuvdnageatnegasvuođa fuolahit sámelága mearrádusaid vuođul.
Konsultašuvdnabagadus ii leat rievttálaččat čadni, iige geatnegahte suohkaniidda sierralágan čovdosiid, organiserenvuogi ja nu ain.
Bagadusas evttohuvvojit čovdosat mat gusket juohkebeaivválaš eallimii, ovdamearkkaiguin.
Bagadus maid čilge iešguđetlágan váikkuhanortnegiid, ja mo daid sáhttá geavahit ja heivehit konsultašuvdnageatnegasvuođa ollašuhttimis.
Bagadusbargu čađahuvvo ovttasráđiid suohkanlaš surggiin (KS), ja konsultašuvnnaid bokte Sámedikkiin ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkaservviin.
Dan lassin lea Gielda- ja ođasmahttindepartemeanta čađahan cealkámuščoahkkimiid Finnmárkku, Romssa, Nordlándda ja Trøndelága fylkkasuohkaniiguin ja suohkaniiguin.
Sáddejuvvo dábálaš gulaskuddamii
Ráđđehus ovddidii čakčat 2018 Prop. 116 L (2017-2018) Rievdadusat sámelágas jna. (konsultašuvnnat), mii čuovvula ođđa sámevuoigatvuođalávdegotti almmolaš čilgehusa NOU 2007:13 Den nye sameretten. Stuoradiggi mearridii miessemánu 9.b.2019 sáddet proposišuvnna ruovttoluotta ráđđehussii, ja bivddii ráđđehusa sáddet sámelága rievdadusevttohusa dábálaš gulaskuddamii ovdal go ášši ovddiduvvo Stuoradiggái ođđa meannudeapmái. Čilgehus dasa lei ahte lea guhkes áigi dan rájes go NOU lei gulaskuddamis.
Dasa lassin lea Stuoradiggi Árv. 253 L (2028-2019) bokte ávžžuhan ahte bagadus konsultašuvnnaid birra suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda mat gusket sámi beroštumiide galgá sáddejuvvot gulaskuddamii oktan proposišuvnnain.
