-Almmuhus-
-Almmuhus-
-Almmuhus-
OĐĐASATVihtan čuoččuha oaidnán toaŋggaid

Vihtan čuoččuha oaidnán toaŋggaid

-

-

Siidaguoibmi čuoččuhii gaskavahku dikkis oaidnán barttas toaŋggaid mat galget leat geavahuvvon bohccuid hávvádeamis.

Gaskavahkku adde guhtta vihtana čilgehusa Sis-Finnmárkku diggegoddái gos guokte boazosápme­lačča leaba áššáskuhtton. Vuosttaš vihtan lei sudno siidaguoibmi ja nubbi dievddu lagas fuolki. Vihtan muitalii oanehaččat mo son lea doaimmahan boazodoalu ja mo vásihii bággehallan rátkit sierra go nuorat áššáskuhtton dievdu oaččui siidaoasi.
– Mii leamašan ovttas olles siidan measta čađat, muhto go áššáskuhtton dievdu bođii siidii, de gárttaimet sierra. Mii beanta bággehalaimet, čilge vihtan diggái.

2012 skábman rátkkii vihtan sierra ja siidii báziiga áššáskuhtton dievddut. Áktor dáhttu diehtit manin son rátkkii, ja siera dasa vástida son ná:
– Lean álohii bargan singuin ovttas. Nuppi joavkkus lea eambbo mu bargovuohki ja lea álkit singuin bargat ovttas, vástida son oanehaččat.

 

Jiekŋaboksa dievva oaivvit
Áššáskuhtton dievddut leaba áššáskuhtton go galgaba miellaeavttus hávvádan bohccuid ulbmiliin oažžut boraspirebuhtadusa. Áktor bođii jođánit fáddái ja dáhtui vihtana muitalit maid diehtá ášši birra.
– Mun lean oahpahallon ahte elliid ii galgga goassege biinnidit, vástida son.
Son  joatká muitaleames ahte son barttas oinnii reaiddu mainna čuoččuha boarrásat dievddu geavahan hávvádit bohcco. Vihtan čilgii toaŋggaid oaidnán main lei muhtter gitta, ja čilgii diggái vuđolaččat mo áššáskuhtton dievdu galgá čilgen geavahan dan vai galgá sulastahttit boraspirevahága.
– 2011:s ledje jiekŋaboksa dievva bohccooaivvit, mii ii leat dábálaš. Viggen jearrat manin sudnos leat nu ollu jápmán bohccot, muhto in ožžon vástádusa, muitala vel vihtan diggái.

 

Miessi
Áktor dáhttu diehtit lea go goas nu vásihan juoidá mii ii leat dábálaš go leat johtán meahcis. Dasa vástida vihtan ahte lea.
– Bohten oktii vuoji go nuorat áššáskuhtton dievdu lei doallamin miesi man logai váldon návdái ja moddjái. Lei eallimin miessi go oidnen, muhto lei jápmán maŋŋá iige lean min miessi, muitala vihtan dikkis.

 

Osttii sullasaš táŋggaid
Áktor máhccá ruovttuluotta dasa go vihtan lea oaidnán reaiddu mii galgá leat geavahuvvon ja dáhttu diehtit lea go vihtan čájehan dan politiijai.
Mun osten seammalágan toaŋggaid čájehan dihtii politiijai, maid ledjen oaidnán barttas beavdde alde, vástida son. Diggi beasai oaidnit makkár soullásas toaŋggaid vihtan lei oaidnán barttas 2011:s, iige loga maŋŋá oaidnán daid go boarrásat áššáskuhtton dievdu galgá bidjan dan lupmii dan seamma beaivvi.

 

Čuoččuha gávdnan dálkkasnálu
Vihtan muitala viidásat ahte son gulai sudno hálešteamen oktii barttas ahte ferteba leat eambbo várrogasat dakkár daguiguin go leigga ožžon reivve fylkkamánnis gii vároha ahte leat vahágat maid návdi ii sáhte leat dahkan.
Áktor joatká gažademiin ja dáhttu diehtit lea go son goassege gávdnan juoidá garášas.
– Jo, lean oktii gávdnen ođđa dálkkasnálu garášas, vástida son ja lasiha ahte nuorat áššáskuhtton dievddus lea geavahanvejolašvuohta garášii earret su.
Áktor dáhttu diehtit jearai go dievddus masa lea jurddašan geavahit dan.
– Jo, jerren, vástidii ahte áigu vara bidjat dan sisa ja cirgguhit dan birgui. Maŋŋá gávdnen dálkkasnálu mas lei várra, ja rádjen dan, muitala son dikkis. Vihtan galgá goas nu maŋŋá addán politiijai dálkkasnálu.

 

Čuoččuha rábmon
Áktor dáhttu de diehtit lea go vihtan gullan sudno muitaleamen earáide dahje gullosis boraspirevahága vuogi birra.
– In leat, lean dušše ovtta albmás gullan ahte nuorat áššáskuhtton dievdu lei rábmon sutnje, vástida vihtan. Almmái, geasa vihtan čuoččuha nuorat áššáskuhtton dievdu galgá leat rábmon, lei maid vihtan dikkis gaskavahkku. Son muitalii diggái mii galgá leamašan daddjon su ja áššáskuhtton dievddu gaskka boraspirevahága fáttá birra.
– Munnos ledje ollu ságat, ja de šattai sáhka unnán borraspire­buhtadusa birra, ja de muitalii nuorat áššáskuhtton dievdu mo sáhttá dahkat. Muitalii sáhttá toaŋggaiguin imiteret boraspire ealli bohccui vai oažžu vahága ovddas. Ean hállan eambbo dan birra. Ii rábmon, muhto muitalii, čilgii almmái diggái fáttá birra.
Áktor jearai lea go son muitalan earáide ja bođii ovdan ahte son lea muitalan guoktásii dan. Ii ge loga váldán oktavuođa politiijain go navddii leaikan, iige jurddašan ahte oktage olmmoš sáhttá dakkár daguid bargat.
 

Várohan báikki gos gávdne bealjebihtáid
Dasto lonuha áktor fáttá ja gažadišgoahtá miessemánu politiijaakšuvnna birra go gávdne bealjebihtáid johtolaga alde. Ášši duogáš lea ahte áššáskuhtton dievddut, ovttas morsiiguin, leaba moadde diimmu ovdalis earáid go soai siiddastallaba guovttá. Maŋŋil bohtet earát ja dan giđa ledje eará siidaguoimmit maid mearridan johtit seamma guvlui go dievdduguoktá.

Bođii maid ovdan ahte vihtan galgá leat namuhan nuppi siidaguoibmái ahte ferte gozuid alde go dál lea guovllus go sáhttá feara mii ge geavvan. Ii galgga mannan guhkes áigi ovdal go siidda ovdaolmmoš, guhte lei ovdalis vuodjimin, bissánii go lei gávdnan aiddo čuhppon bealjebihtáid. Nu válde oktavuođa boazopolitiijain ja šihttui ahte galge boahtit báikái. Nu čađahuvvui vuosttaš politiijaakšuvdna, gos duoguštedje bohccuid main lei rievdaduvvon mearka, dievdduguoktá ealus.

 

Oaivvilda sudno rievdadan mearkkaid
Áktor, vuosttašstáhtaadvokáhtta Hans Tore Høviskeland, ii loga ođđasiid boahtán ovdan vihtaniid čilgehusain gaskavahkku.
– Mii oaivvildat ahte áššáskuhtton dievddut leaba dahkan vearredaguid nu go boahtá ovdan áššáskuhttimis. Soai leaba dahkan dahje leamašan duogábealde vearredagu. Dan boahtit maid duođaštit dáppe dikkis. Eambbo in hálit kommenteret, vástida áktor go Ávvir jearrá manin leat dušše áššáskuhttán guoktása go ledje njealjis giđđajohtimis go čuoččuhuvvo áššáskuhtton dievdduid rievdadan mearkkaid.

 

Ii geahččan bealušteaddjái
Áktor gearggai gažademiin ja bealušteaddjit álge, muhto dalle ii geahččan vihtan bealušteaddjái go vástida.  Nuorat áššáskuhtton dievddu bealušteaddjin, Kjetil Nilsen, dáhtui dievddu geahččat sutnje go hállá.
– Geahčan gosa háliidan, vástidii son diggái.

 

(Ášši lea deaddiluvvon báberaviissas 10.06.16)

 

-Almmuhus-