Golmma jagi áigi massii Asgeir Fagerli Langberg eatnis borasdávdii. Lossa morrašis leamaš Borasdávdasearvi stuora dorvun sutnje. Dál áŋgiruššá seamma searvvis ja veahkeha earáid geat leat gártan seamma dillái go son.
Gáivuotnalaš Asgeir Fagerli Langberg (22) áŋgiruššá Borasdávdasearvvis. Buot álggii dan jagi go Asgeir váccii maŋimuš jagi joatkkaskuvllas. Dalle jerre russain háliidedje go čoaggit ruđaid Borasdávdasearvái, dušše Asgeir searvvai eaktodáhtolažžan.
– Dalle lei searvi áibbas amas munnje, muhto seamma čavčča oaččui eadni borasdávdda, muitala son.
Borri borasdávda
Ruhtačoaggin šattai Asgeirii fáhkkestaga olu lagat go lei vuordán. Su eadni lei fáhtehallan čoavječolgaráksáborasdávdii.
– Ruhtačoaggin šattai nu lunddolaš. Dan jagi galggai ruhta geavahuvvot dutkat borasdávdamálliid main oallugat jápmet, ja mun ohppen dalle ahte eadni lei fáhtehallan borasdávdii mas lea váttis beassat heakkas, muitala Asgeir.
Eallin rievddai
Bearraša árgabeaivi muhttašuvai oalát go eadni buohcagođii, muhto dattege lei doaivva. Golihii beannot jahki ovdal eadni buohcagođii garrasit 2011 juovllaid.
– Mii balaimet ahte borasdávda lea máhccan, muhto doavttir attii eadnái dálkasiid čoavjehávi vuostá, muitala Asgeir Fagerli Langberg.
Beare maŋŋit
Gárgádusjagibeaivvi 2012:s sáddejuvvo Asgeir eadni Davvi-Norgga Universitehta buohccivissui Romsii.
– Son šattai borasdávdaossodahkii. Guokte beaivvi maŋŋel oaččuimet dieđu ahte borasdávda lei leavvan ja ahte doaktárat eai sáhttán maidege dahkat. Dattege čuohpadedje eadni ja mii diđiimet ahte son ii soaitte birget, nu ahte mii sávaimet ahte son eallá juobe iežas riegádanbeaivái ge, muittaša Asgeir.
Asgeir Fagerli Langberg lei dušše 18 jahkásaš go massii eatnis. Son bázii lossa morrašii, muhto áŋgiruššama geažil nagoda rahpasit hállat dán birra. Govven: Kila Anti
Maŋimuš ávvudeapmi
Su eadni elii vel guokte vahkku ovdal jámii njukčamánu 13. beaivvi 2012:s.
– Eadni gearggai vahkku ovdal deavdit 54 jagi, ja ovttas bearrašiin ja fulkkiiguin beasaimet vel ávvudit su riegádanbeaivvi, muitala bárdni.
Fárrii ruoktot
Asgeir ja earát su bearrašis báhce lossa morrašii maŋŋel go eadni vádjolii.
– Lei lossa áigi. Mun ledjen áito fárren Romsii studeret, muhto go eadni jámii de máhccen ruoktot. Mun čađahin eksámena, muhto buot rievdá go massát lagas olbmo. Eadni lei nu liekkus olmmoš, son fuolahii ja beroštii olbmuin iežas birrasis. Son áŋgirušai, ja dán dáiddan sus árben, lohká Asgeir.
Borasdávdasearvi stuora veahkkin
Sámi bárdni ii áŋgiruššan Borasdávdasearvvis muhtin áigái, ja elii dego searvi ii livččii oba gávdnot ge. Jagi maŋŋel eadni jápmima fuomášii aŋkke Asgeir ahte háliida iežas ruovttusuohkanis čoaggit ruđaid «Krafttak mot kreft» oktavuođas.
– Lean jođihan ruhtačoaggima dan rájes Gáivuonas. Borasdávdasearvvis leamaš stuora mearkkašupmi munnje maŋŋel go eadni vádjolii, dáppe deaivvan olu olbmuid geat leat vásihan seamma go mun, muitala son.
Jođiha nuoraidjoavkku
Romssa Borasdávdasearvvi fuomášii Asgeira gii viššalit geavahii sin fálaldaga, sii jerre manin son nu áŋgirušai ja gáivuotnalaš muitalii iežas historjjá. Dalle jerre háliida go mielde álggahit ja jođihit nuoraidjoavkku.
– Nuoraidjoavku lea nuorra oapmelaččat searvi, dáppe deaivvadit nuorra olbmot geat leat vásihan ahte váhnen, oabbá dahje viellja buohcá dahje jápmá borasdávdda geažil, muitala Asgeir.
Juohke jagi jođiha Asgeir «Krafttak mot kreft» ruhtačoaggima Gáivuonas. Son muitala olbmuid skeŋket ruđaid go buohkat dovdet soapmása geas lea dahje leamaš borasdávda. Govven: Kjell Inge Søreide/Borasdávdasearvi
Buorre dovdu veahkehit
Deaivvadeamit earáiguin seamma dilis leamaš ávkkálačča Asgeirii maŋŋel go massi eatnis. Jagit leat gollan ja Asgeir lea dađistaga šaddan nu gievran ahte veahkeha earáid.
– Mun in sáhte dieđusge maidege bargat, muhto mun sáhttán dás leat ja guldalan olbmuid geat leat morrašis. Addá hui buori dovddu go vásihan iežan ávkkálažžan, danin maiddái joatkkán áŋgiruššamin, lohká son.
Ráhkkana váldostivrii
22-jahkásaš ii leat plánen guođđit Borasdávdasearvvi, go dál lea ráhkkaneamen beassat searvvi nuoraidjoavkku riikastivrii.
– Guovtti vahkku geahčen leat válggat, nu ahte dát jahki lea erenomáš gelddolaš. Mus lea dáhtu bargat oapmelaččaid vuoigatvuođaid ovddas. Borasdávda buohccis leat unnán vuoigatvuođat, muhto oapmelaččain eai oba gávdno ge vuoigatvuođat. Dát lea mu váibmoášši, ja diehttelasat áŋgiruššá mu go lean juristastudeanta, čilge Asgeir.
TV:s maid oidno
Dán dálvvi lea NRK3:š sádden «Venn i døden», prográmmaráiddu mas deaivvadit nuorra olbmuiguin geat leat massán soames lagas olbmo. Boahtte áigodagas lea maiddái Asgeir Fagerli Langberg mielde muitaleamen iežas vásáhusa.
– Lea máilmme dehálaš ahte NRK čalmmustahttá dán fáttá. Jápmin lea viiddis ja issoras fáddá, lea nu váttis hállat jápmima birra. Mii oaidnit nieiddaid, geat muđui leat hui rahpasat, maiddái sii ballet hállamis jápmima birra. Munnje lea stuora mearkkašupmi leat mielde prográmmas, muhto dieđán ahte in lean nagodit eatni jápmima birra hállat moatti jagi áigi, loahpaha Asgeir.
