Ávvira journalistguovttos lohkaba stuora gudnin oažžut sámi journalistabálkkašumi, ja man dehálaš lea gozihit sihke dehálaš ášši ja servodatovttasvástádusa.
Mannan vahkkoloahpa lei Sámi journalisttaid searvvis jahkečoahkkin Levis, gos geigejuvvui Sámi journalistabálkkašupmi Ávvira journalisttaide Iselin Skumii ja Anne Berit Antii.
Bálkkašupmi geigejuvvui sudno barggu ovddas maid dagaiga Guovdageainnu suohkana dieđihanášši oktavuođas.
Stuora gudni
Anne Berit Anti, guhte lea álggu rájes čuvvon ášši, muitala ahte lea stuora gudni go Sámi journalisttaid searvi lea oaidnán Ávvira barggu ja válljen geiget bálkkašumi.
– Lea stuora gudni go letne Iseliniin beassan čiekŋudit dán bargui. Moai letne hirbmat giitevaččat bálkkašumiin ja dat addá movtta viidáset bargguide, vaikko juste mun gal lean virgelobis dál, lohká Anti.
Nu lohká maid Iselin Skum, ja árvida ahte lei váttis Sámi journalisttaid searvái mearridit geasa geige bálkkašumi, go sámi mediaásahusat dahket olu buriid bargguid.
– Lei hui earenoamáš go moai oaččuime bálkkašumi. Lei hui šállošahtti go Anne Berit ii lean doppe, go son dat lea gozihan dán ášši. Mun livččen háliidan ahte son lei beassat doppe gullat ákkastallama ja vuostái váldit dan gudni, lohká Skum.
Skum lea giitevaš go Anne Berit Skum válddii su mielde bargui, ja muitala olu oahppan barggus mii iežas mielas lei sihke somá ja hástaleaddji.
– Dat čájeha ahte min unna mediaásahusaš nai dahká dehálaš barggu, ja ahte mis lea ávki. Vaikko čálidettiin ii dan soaitte álo oaidnit, de muittuha dát ahte olbmot lohket ja oidnet. Dan lea Sámi journalisttaid searvi fuobmán, ja SKUP ges fuobmán nationála dásis.
Dehálaš gozihit sihke ášši ja servodatovddasvástádusa
Anti lohká miellagiddevažžan bargat dieđihanáššiin. Son muitala ahte lea earenoamáš go Ávvir, mii lea okta dain unnimus mediadoaimmahusain, lea nagodan ášši čuovvut dárkilit álggu rájes. Dál jáhkká son ahte šaddá miellagiddevaš oaidnit mii dáhpáhuvvá ovddasguvlui Guovdageainnu politihkas ja hálddahusas, ja jus Ávvira bargu váikkuha.
– Ávvir lea váldán servodatovddasvástádusa ja muitalan álbmogii mii dáhpáhuvvá Guovdageainnu suohkana seinniid siskkobealde. Dál, go dieđihuvvon olbmuid namat leat almmuhuvvon, de dat čájeha ahte Ávvir lea nagodan čuvget olu dáhpáhusain iešguđetge journalisttalaš vugiid geavahemiin, lohká Anne Berit Anti.
Go lea dakkár áššis sáhka, mii lea álgovuođus báhkka ášši mii boktá olu dovdduid ja digaštallamiid, de lohká Iselin Skum ahte lea leamašan hirbmat dehálaš vuđolaččat guorahallat ja duođaštit daid olu čuoččuhusaid mat ihtet dieđihanášši oktavuođas.
– Das boahtá veaháš deaddu go mii orrut ná unna servodagas, de gullo dakkár duođalaš ášši miehtá. De lea ge earenoamáš dehálaš sirret dieđuid, roggat boastalisttuid ja gávdnat čálalaš duođaštusaid. Medias lea ovddasvástádus ovdanbuktit luohtehahtti áššiid, danne lei dehálaš ahte čuoččuhusaide lei vejolaš gávdnat duođaštusaid, dadjá Iselin Skum.
Sávašii ahte bálkkašupmi geigejuvvo jahkásaččat
Anti oaivvilda ahte sámi journalisttat nai dárbbašit sierra bálkkašupmeortnega nu movt Sámi journalisttaid searvvis lea, ja sávvá ahte bálkkašupmi geigejuvvo jahkásaččat ovddasguvlui.
– Dat mearkkaša hirbmat olu, go dat áŋgiruššá ja lokte journalistihka ja mediaid dási.
Dieđihanáššis ledje máŋga dehálašvuođa, oaivvilda Anti. Son muitala ahte go suohkana jahkeraporttas iđistii fáhkka dieđiheapmi, de árvvoštalle jođánit ahte dan geažil sáhttá suohkanis šaddat earenoamáš dilli.
– Mii árvvoštalaimet jođánit ahte lea dehálaš dan birra muitalit álbmogii ja čuovvut ášši gitta lohppii vai álbmot oažžu dehálaš dieđuid. Lea vissa vuosttaš geardde go dieđiheapmi dáhpahuvvá dainna lágiin, ja lea maid oalle earenoamáš ahte ii oktage, earenoamážit sátnejođiheaddji, ii lohkan diehtit maidege. Čájehuvvui han maŋit áiggis ahte diđii hui bures, ja árvidan maid ahte leage okta sivain manne lei nu earenoamáš váttis oažžut jearahallama sus.
Hirpmahuvvan go journalisttat leat unohasaid vásihan
Ávvira váldodoaimmaheaddji Kari Lisbeth Hermansen lohká vásihan ahte journalisttaide lea gaskkohagaid leamašan lossat bargat áššin. Son ákkastallá dainna go Guovdageaidnu lea unna báikkáš, de «dovdet buohkat juohkehačča», ja bargit oaidnalit sihke bargoáiggis ja maŋŋel barggu.
– Lean hirpmahuvvan láhttemii maid min journallisttat leat šaddan vásihit. Sii lea bealkkahallan, geahččaluvvon dájuhuvvot ja vásihan ahte olbmot eai šat dearvvat sin, jávohuvvet go sii bohtet doaluide ja nu ain. Lea hui čielggas ahte leat leamašan olbmot lagasbirrasis geat livčče háliidan ahte eat čále daid áššiid birra.
Hermansen muitala ahte Ávvira doaimmahusas leat gaskkohagaid leamašan hirpmahuvvan láhttemiin maid servodaga njunnošat leat čájehan ášši oktavuođas. Son muitala ahte dieđihanášši lea buktán olu cavgilemiid, ja olu dain eai leat leamašan doallevaččat.
– Dat dieđusge lea váldán olu áiggi ja návccaid, dalle lea leamašan dehálaš muittuhit mii min servodatdoaibma lea, eat ge diktit gálduid láhttema stivret min bargguid.
Rámida journalisttaid
Váldodoaimmaheaddji rámida journalisttaguoktá geat leaba ožžon bálkkašumi, ja oaivvilda ahte lei ovdamunni áššái go Anne Berit Anti bargagođii dieđihanáššiin álggu rájes.
– Son lea journalista geas lea nanu, máŋggabealat ja guhkes hárjáneapmi mediasuorggis. Sus leat gaskkohagaid leamašan veahkkin eará doaimmahusbargit, muhto váldoveahkki lea leamašan Iselin Skum. Soai leaba čađat čuvvon ášši, ja bidjan návccaid čájehit ja čilget álbmogii ášši, čanastagaid ja rollaseaguhemiid.
