Olbmot muitet unjárgalačča Audun Lona guoibmás ja veahkkás olmmožin, geas lei erenoamáš stuorra beroštupmi sámi áššiide, sihke sámepolitihkkii, sámi kultuvrii ja sámegillii. Daid ovddas son áŋgirušai, beroškeahttá makkár bargu sus lei.
Sámi áššiid berošteaddji, Ságat journalista 1976-1981 áigodagas, journalista NRK Sápmi ja SR Sámi radio , váldodoaimmaheaddji Áššus ja 2017 golggotmánu rájes Sámi viesu Sámi Giellaguovddáža jođiheaddji, Audun Lona, vádjolii ráfálaččat suoidnemánu 14. beaivvi Lovisenberg buohcceviesus Oslos, 62 jagi boarisin.
– Son lei dieđihuvvui buohccin diibmá miessemánu 2019:s ja jámii borasdávddain. Maŋimuš maid Audun Lona fuolahii, lei oažžut johtui sámegiel kurssa Folkeuniversitehta bokte Oslos. Son áŋgirušai ain guovtti vahku dás ovdal ja mii, su bargoskihpárat, leat hirbmat váivvis ja morrašis go son lea guođđán min, lohká Sámi viesu koordináhtor Maria F. Warsinska-Varsi.
Ávvir lea ožžon dieđu ahte Audun Lona rohkki hávdáduvvo suoidnemánu 28. beaivvi Vålerengen kirkus Oslos. Koronagáržžidemiid dihtii lea ráddjejuvvon man galle olbmot sáhttet mieđuštit su hávdái.
Somá suinna digaštallat
NRK Sápmi journalista Eilif Aslaksen lohká Audun Lona lei hui áŋgir áššiid ektui masa son duođaid beroštii ja dat ledje olu áššit, nugo sámi politihkas, valáštallamis ja skohtervuodjingilvvuin, ja sámegielaáŋgiruššan ja erenoamážit oažžut sámegiel bustávaid dihtorii. Aslaksen muitá maid Lona áŋgiris journalistan, gii ii ájahallan go oaččui cavgileami.
– Lei álo somá Audunain háleštit ja digaštallat ja vaikko nákkáhallat velá, go ovttaláhkai áddii son dahje válddii vuhtii du oaiviliid ja ákkastalai maid dan vuostá. Lei hui somá suinna háleštit. Diekko bokte oahpai maid hui olu. Son lei maid hui movttegis almmái ja sáhtii spivket. Muittán su hui liekkus olmmožin, lohká ovddeš bargoskibir Eilif Aslaksen.
Son muitala Audun Lonas lei stuorra beroštupmi skohtergilvvuide vaikko ieš ii vuodján, muhto čuovui gal dan áŋgirit. Lohká soai 1984-1985 ráhkadeigga vuosttaš skohteraviissa Sámi Áigái. Aslaksen dadjá sudnos ii lean maŋimuš jagiid olus oktavuohta, muhto álo go finai Oslos, de láviiga olus háleštit.
– Ikte oidnen ahte Audun lei vádjolan ja dat šattai hui morašlaš boddun munnje, lohká Eilif Aslaksen.
Leamaš riggodahkan sámi servodahkii
Ann-Elise Finbog gii lea Sámeálbmot bellodaga áirras Sámedikkis, muitala soai isidiin leaba dovdan Audun Lona birrasii 30 jagi, dan rájes go Audun Lona lei Sámi álbmotlihttu joavkočálli.
– Buorebut oahpásmuvaime suinna go virgáduvvui Sámi giellaguovddáža jođiheaddjin golggotmánu 2017:s. Mun han šadden okta su bargoaddiin go lean Sámi viesu stivrralahttu. Mu mielas lea dehálaš deattuhit man buorre ja mávssolaš barggu son barggai giellaguovddážis, dassážii go buohccái. Olbmot liikojedje sutnje go son lei nu guoibmás olmmoš ja veahkkái. Mii ovttasbarggaime bures. Maŋimuš áiggi go elii, de gulahalaime Messengera bokte. Mun gergen muitalit sutnje man mávssolaš su bargu leamaš Sámi giellaguovddážii ja man duđavaččat mii leamašan su bargguin ja ahte son leamaš riggodahkan sámi servodahkii. Maŋŋá go bijaimet dieđu Sámi viesu Facebook siidui, de leat olusat čállán ahte Audun Lona lea váikkuhan sidjiide ja ahte olbmot leat atnán su árvvus, lohká Ann-Elise Finbog.
Ieš Audun Lona ja su sohka
Ságat aviisa čállá ahte Audun Hagbart Lona riegádii borgemánu 28. beaivvi 1957 Unjárggas. Su vátnemat leat Magne Osvald Lona ja Anna Margaret Mikkelsen. Muhto Audun bajásšattai Unjárgga márkanis iežas ádjá ja áhku, Hans Mikkelsen ja Louise Birgithe Bomban, luhtte. Bajásšaddan mearrasámi birrasis bovttii Audun Lona sámi áššiid beroštumi, erenoamážit kultuvrii ja politihkkii. Audun Lonas leat njeallje máná, nieida ja golbma gándda.
