-Almmuhus-
OĐĐASATSámediggi searvá čoahkkimiidda ON-visttis New York gávpogis

Sámediggi searvá čoahkkimiidda ON-visttis New York gávpogis

-

-

Dán jagi sešuvnnas čuovvu Sámediggi erenoamážit áššiid main válddahuvvo ON álgoálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa, ja galget gulaskuddat ON Váldočoahkkima presideanttain.

Dán vahkus searvaba Sámediggepresideanta Aili Keskitalo ja Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti (SáNul) jođiheaddji, Ole Henrik Bjørkmo Lifjell čoahkkimiidda ON álgoálbmogiid bissovaš forumis.

Dán jagi lea fáddán álgoálbmogiid oktasaš vuoigatvuođat eatnamiidda, territoriaide ja resurssaide.

 

Sámi orgánain eai leat seamma eavttut

Dán jagi sešuvnnas čuovvu Sámediggi erenoamážit áššiid main válddahuvvo ON álgoálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa.

Dasto lea ON Váldočoahkkima presideanta gohččon gulaskuddamii viidáset proseassas, sihkkarastin dihtii searvama láhčima álgoálbmogiid ovddastuslaš ásahusaide ON-vuogádagas.

Dáinna áššiin lea Sámediggi bargan guhká, go mis sámiid álbmotválljen orgánan Norggas ii leat vejolašvuohta deaivvadit iežas kapasitehtain relevánta dásiin ON:s seamma eavttuiguin go siviilaservodaga organisašuvnnat (NGO:t).

Sámediggepresideanta lea dieđihan ahte son áigu doallat sáhkavuoruid dáid fáttáid birra, čállá Sámediggi preassadieđáhusas.

 

Šaddet Norgga delegašuvnna čuovvut

– Sámedikki vásáhusat čujuhit ahte go mii oažžut vejolašvuođa ovddidit min oainnuid proseassain mat gusket min vuoigatvuođaide, de oažžut buoret doarjaga. ON konvenšuvnnaid bearráigeahččanorgánaid siskkobealde, maid Norga lea ratifiseren buktit mii molssaektosaš raporttaid. Dál lea mis olámuddu ON guovdu ON Olmmošvuoigatvuođaidráđđái, ON Olmmošvuoigatvuođakomiteii, ON nissonvealahankomiteii, ON nállevealahankomiteii ja ON mánáidkomiteii. Dát berre viiddiduvvot álgoálbmotparlameanttaide ja eará ovddasteaddji ásahusaide guoskat buot relevánta dásiin ON:s. Omd. ON dálkkádatkonvenšuvnna, ON biologalaš riggodaga konvenšuvnna, ON Váldočoahkkima čoahkkimiid siskkobealde, cealká Sámediggi.

– Dál leat mii sorjavaččat searvamis Norgga delegašuvnna bokte dákkár čoahkkimiidda. Dat sáhttá ráddjet min vejolašvuođaid ovddideamis Sámedikki oainnuid, dieđiha Sámediggi preassadieđáhusas.

ON álgoálbmogiid bissovaš forum

ON álgoálbmogiid bissovaš forum viežžá áššedovdi rávvagiid ja addá rávvagiid surggiid siskkobealde nugo ekonomalaš ja sosiála ovddideapmi, kultuvra, biras, oahppu, dearvvašvuohta ja olmmošvuoigatvuođat.

Foruma 17. sešuvdna lea New York gávpogis, cuoŋománu 16.-27. b. 2018.

 

Doaibmabijut mat ovddidit giela

Dán jagi forumis áigu Keskitalo doallat sáhkavuoru álgoálbmotgiela riikkaidgaskasaš jagi birra, 2019:s UNESCO olis. Dasa lassin áigu presideanta lávvardaga cuoŋománu 21. b. doallat sáhkavuoru konferánssas álgoálbmotgielaid birra Colombia University nammasaš universitehtas.

Sámedikki čuovvoleapmi čielggadusa, NAČ 2016: 18 Váibmogiella, ektui, lea vuođđun ollu dasa mii galgá daddjojuvvot.

Máilmmi sullii 370 miljon álgoálbmogis, geat orrot badjel 90 riikkas lea unnit go vihtta proseantta máilmmi álbmogis, muhto dattetge hupmat máilmmi majoritehtas rehkenastojuvvon 7000 giela ja ovddastit 5000 iešguđege álgoálbmotkultuvrra. Ollu dáin gielain leat áitojuvvon sakka.

Olmmošvuhtii lea stuorra vahát jos álgoálbmogiid gielat ja kultuvrrat jávket. Danne ferte bidjat doaibmabijuid mat suodjalit ja ovddidit giela. Dát guoská hui ollu maiddái sámegielaide, čállá Sámediggi.

 

Ovddida ovttasbargguid

Ole Henrik Bjørkmo Lifjell SáNul, áigu searvat máilmmiviidosaš ráhkkaneaddji álgoálbmot čoahkkimii, ja ovddidit áššiid maiguin sii áigot bargat. Áigumuš lea koordineret árktalaš guovllus (sámit ja inuihtat) oktasaš mihttomeriid iešguđege agendačuoggáide.

Seamma guoská Sámi Parlamentáralaš Ráđđái (SPR). Ollu sámedikkiid sáhkavuorut ovttastahttojuvvojit.

Ovdamearkka dihte guorahallamat ovttaskas áššiin, nugo Arctic Railway ja Deanosoahpamuš, ja dasto digaštallamat ruoná energiija birra nugo bieggamillut ja čáhcefápmu, ja áššiin mat válddahit ruvkedoaimma álgoálbmotguovlluin.

 

-Almmuhus-