Jahkásaččat veahkehit 100 000 oapmahačča bálvalusaid maid servodat livččii galgan bargat. – Sii ánssášit vuoigatvuođaid maid sii sáhttet vuordit ollašuvvat ja áddehahtti njuolggadusaid, oaivvilda dutki.
Jahkásaččat veahkehit 100 000 oapmahačča bálvalusaid maid servodat livččii galgan bargat. – Sii ánssášit vuoigatvuođaid maid sii sáhttet vuordit ollašuvvat ja áddehahtti njuolggadusaid, oaivvilda dutki.
Buot dearvvašvuođanorgga čállosiin lea eahpečielggas makkár vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat oapmahaččain leat, čállá forskning.no.
Eai dieđe maid sáhttet gáibidit
– Olu oapmahaččat eai dieđe makkár fálaldagaid sii sáhttet gáibidit go ii oktage sidjiide dan muital. Boađus lea ahte gievrras oapmahaččat gáibidit iežaset vuoigatvuođaid, muhto leat maid veahkkás olbmot geat gurpot stuorát fuolahusnoađis okto, lohká Máttanuorta allaskuvlla vuosttašamanuensa Siri Tønnessen.
Son lea aiddo almmuhan girjji «Oapmahaččat gieldda dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusas», ovttasráđiid UiT Norgga árktalaš universitehta vuosttaš amanuenssain Bente Lilljan Lind Kassahiin.
Dutkit cuiggodit erenoamážit eahpečielga rájáide gaskal oapmahaččaid bálvalusain iešguđetge dilis ja mo juohká ovdasvástádusa oapmahačča ja dearvvašvuođabargi gaskkas.
Ovdamearkka dihtii ii čuoččo gostege náittoslágas ahte náittosguimmiin lea dikšun- ja fuolahus ovdasvástádus nubbi nubbái. Dattetge navdet olusat dan.
– Erenoamážit boarrásat buolva bisána dasa čuožžut gahpir gieđas, jurddašit dát lea dat «bahás beaivvit» go náittosguoibmi dárbbaša divššu. Olusat šaddet váldit badjelasaset barggu masa sis eai leat návccat iige máhttu bargat ja olusat váibet oalát, čilge Tønnesen.
– Servodaga behtolaš vuogádat
Olu dutkanprošeavttat čájehit man olu oapmahaččat barget jahkásaččat servodaga ovddas, 100 000 oapmahačča statistihkalaččat.
Tønnesen gohčoda dáid olbmuid servodaga oaidnemeahttun cakkiid ja lohká oapmahaččaid livčče ánssášan buoret meannudeami.
– Dearvvašvuođanorga livččii álfárot bisánan jus eai livčče dát oapmahaččat. Dattetge lea munnje báhcán dat oaidnu ahte oapmahaččat fertejit dohkkehit ahte sii doibmet dearvvašvuođabargin, muhto ii oktage váldde sis vára, joatká Tønnessen.
Son čilge dát oapmahaččat leat hearkkes ja váttis dilis ja sii ánssášivčče albma ja áddehahtti njuolggadusaid.
Lohká nu guhká go olbmuin lea vuoigatvuohta bálvalusaide ja gielddas lea unnán ruhta, de šaddá váttisin daid bálvalusaid ollašuhttit, nu ahte buot šaddá eahpečielggasin ja vuogádat šaddá behtolažžan.
Tønnessena mielas galggašedje čielgasit lohkat maid servodat galgá addit ja gielddat fertejit oažžut dan mađe ruđa ahte sáhttet fállat dan bálvalusa.
Tønnesen lohká dalle lea čielggas maid eiseválddit vuoruhit dearvvašvuođabálvalusas ja sáhttet veahkehit buhcciid dahje oapmahaččaid ieža ordnet priváhta veahkkebálvalusa.
Son lohká oapmahaččaid dárbbašit fásta oktavuođaolbmo gielddas, gii dovdá gieldabálvalusaid ja lágaid.
