Sámit gillájit eambbo veahkaválddálašvuođa go earát Norggas, muhto ráđđehusas ii leat plána dan ektui. Dál sii ožžot garra ávžžuhusaid Norgga Našunála Olmmošvuoigatvuođaidásahusa (NIM) ođđa fáddáraporttas.
Odne almmuha Norgga Našunála Olmmošvuoigatvuođaidásahus (NIM) fáddáraportta mas lea namma «veahkaválddálašvuođa ja illasteami birra sámi servodagain».
Raporta almmuhuvvo Romssas, árktalaš universitehtas.
Raportta vuolggasadji lea go lea čájehuvvon ahte sápmelaččat gillájit eambbo veahkaválddálašvuođa go earát Norggas.
Eanet gillájeaddjit
Iskkadeapmi, mii almmuhuvvui 2015:s, čájeha ahte gitta 49 proseantta sámi nissonolbmuin Norggas leat gillán veahkaválddálašvuođa dahje illasteami.
Raporta, mii fas almmuhuvvui 2017:s Sámedikkis Kárášjogas dievasčoahkkiima oktavuođas, geažuhuvvo ahte politiijain ja veahkkeapparáhtas ii leat doarvái gelbbolašvuohta sámi giela ja kultuvrra birra.
Dat sáhttá hehttet sámi veahkaválddálašvuođa gillájeddjiid oažžumis dan veahki maid dárbbašit.
Raportta boađus
NIM lea ráhkadan raportta veahkaválddálašvuođa ja illasteami birra sámi servodagain, mas buktet máŋga ávžžuhusa das movt stáhta buorebut sáhttá gozihit sámi veahkaválddálašvuođa gillájeaddji olmmošvuoigatvuođaid.
Dat raporta ovdanbukto ge lunšasemináras Romssas odne.
NIM dadjá ahte stáhtas lea olmmošvuoigatvuođalaš geatnegasvuohta eastadit, hehttet ja dutkat veahkaválddálašvuođa ja illasteami. Stáhtas lea dát geatnegasvuohta buot veahkaválddálašvuođa gillájeddjiid hárrái.
Ii fuolahuvvo doarvái bures
Raporttas boahtá ovdan ahte dát geatnegasvuohta ii fuolahuvvo doarvái bures sámi veahkaválddálašvuođa gillájeddjiid dáfus, ja ahte lea dárbu doaibmaplánii mii eastadivččii veahkaválddálašvuođa ja illasteami sámi servodagain.
Norgga Našunála Olmmošvuoigatvuođaidásahusa direktevra, Petter Wille, lea čielggas dan dáfus mii ferte dahkkot.
– Okta dain diŋggain maid mii leat gávdnan raportta ráhkadeami oktavuođas, lea ahte veahkkeapparáhtas ii leat doarvái buorre sámegiel- ja kulturgelbbolašvuođa. Jus vehkkeapparáhtta galgá doaibmat sámiid ektui, de ferte dat ollašuvvat, lohká son.
– Mii NIM bealis oaivvildit ahte ráđđehus ferte bidjat johtui doaibmaplána eastadan dihte veahkaválddálašvuođa ja illasteami sámi servodagain, ja dat fertejit leat čielga ja heivehuvvon doaibmabijut, lohká son.
Odne son ovdanbuktá raporttas maid sii ávžžuhit ráđđehusa dahkat, ja Ávvir čuovvu seminára.
