-Almmuhus-
OĐĐASATNorgga árktalaš musihkka­árdna šattai girjin

Norgga árktalaš musihkka­árdna šattai girjin

,

-

-

Ii leat mihkkege fiinna govaid man joavku «Thule» ovdanbuktá go muitalit hearráid birra geat bohte sámiid eatnamii rivvet sin.

«Førr no sku landet fornorskes/En gang for alle/ Og det kom handelsmenn og embetsmenn/Misjonæra me/Som skulle lede folket den rette vei/ på den smale sti». Ná lea oassi teavsttas man Thule lea čállán. 

Girji «THULE Natt» lea almmuhuvvon ráiddus Norske Albumklassikere Bokserie, seamma áigge go CD «Ultima Thule – I Lovens Navn» – sin vuosttaš skearru mii báddejuvvui 1985:s Honnesvágis, ja dalle almmuhuvvui dat kasseahttan 100 gáhppálagas.

– Dihraidahtti ja monotona orgel ja synth leat jienat mat leat vuođđun ja minimalisttalaš rumboritmmain ožžot sii hypnohtalaš ja rituála miellalágiid, čálii Jacob Holm-Lupo Finnmárkku musihkkajoavkku birra.

Lávllanamahusaiguin nu go «De første norske», «Kolonisasjon» og «Sjaman» muitaluvvo eallima ja politihkalaš dili birra dáppe davvin 1980-90-logus go joavkolahtut ledje nuorat.

Oassi Sjaman lávlagis

Fem av de beste gikk bort i natt

Tilbake står mødre

Og barn uten far

Å sjaman, fortell oss no

Ka de e

Å sjaman, gje oss et svar!

Girji lea eallima govva, nu go eallin lei nuorain muhtun sullos guhkkin davvin 1980-logu álggus, go hárjehallanbáiki lei guollevuostáiváldinvisttis. Girjjis leat jearahallamat, davviguovlo-politihkka, ja «Natt» skearru lávlagiid čilgejupmi. Maŋŋel rievdadii joavku nama ja šattai «Thule», ja dan duogáža birra sáhttá lohkat girjjis.

Gávdnui 27 jagi maŋŋel

Maŋŋel go lei veallán 27 jagi muhtun kantuvrras Radio Nordkapp visttis, de gávdnui fas master-bádden «I lovens navn».

Christer Falck, gii lea okta álggaheddjiin prošeavttain «Norske albumklassikere på LP /CD» ja «Norske albumklassikere – bokserien», oaččui muhtun ruvnnuid Honnesvági musihkkasearvvis, ja lea fuolahan ahte prošeakta gárvána.

ÁLGGAHEADDJI: Christer Falck lea Norske Albumklassikere almmuheaddji ja álggaheaddji. Govven: Tove Andersson
ÁLGGAHEADDJI: Christer Falck lea Norske Albumklassikere almmuheaddji ja álggaheaddji. Govven: Tove Andersson

Ánssu olgoriikkas

Gaskaijabeaivvádagas, bárohis Honnesvágis, álggahuvvui progrock-joavku Thule 1983:s. Skearruin eai lean nu olu gáhppálaga ja šadde čoggiid-skearrun maidda fánssat guhkkin bohte oažžut autográfa. Dat mii lea earenoamáš Thule joavkkuin lea ahte sii eai báljo leat šaddan dovddusin Norggas, seammás go olgoriikkas leat ožžon olu ánssu.

Skearru báddejuvvui Thule studios njukčamánus ja cuoŋománus 1985 ja dalle ledje joavkkus mielde Einar Jan Larsen (lávlun ja gitára), Jens Morten Søreide (lávlun), Steve Riise Jensen (gitára ja koarra), Even Gaare (rumbbut) ja Peer-Einar Pedersen (bássa, koarra). Joavkku almmuhuvvon skearrut eai leat almmuhuvvon nu olu gáhppálagas vaikko joavku ii leat nu dovddus earret prog-birrasis.

«Ultima Thule» almmuhuvvui dan áigge go lei hui unnán progrock Norggas. Dál lea skearrus alla haddi riikkaidgaskasaš čoggiidmárkanis. Dan seamma lea joavkku nuppi skearrus, «Natt» (1990).

Davvinjárgga suohkana kulturbálkkašupmi 

Vuosttaš skearru (1987) rájes lea joavku almmuhan vihtta skearru, njeallje dárogillii – ja suopmaniin vel – juoga mii lea hui earenoamáš dan šáŋŋeris. Joavku oaččui 2007:s Davvinjárgga suohkana kulturbálkkašumi, ja de ledje joavkkus Peer-Einar Pedersen, Hugo Barbala ja Steve Riise Jensen. «Natt» skearrus čuojahii Pål Valle taŋgeantačuojanasaid. «Natt» lea buvttaduvvon 8-suorat jietnarusttegiin.

Davvinjárgga suohkan, gos leat sullii 3000 ássi, lea hui báruhis báiki, juoga mii báidná giellagova. Joavku lea ovdal dadjan ahte leat ovdamunit orrut nu guhkkin davvin.

«De gulat várra veahá isolašuvnna ja áibbašeami musihkas», dajai Steve Riise Jensen NRK:i go almmuhedje skearru «Liquid» 2005:s.

11.11.2011 nammadii Morgenbladet riikka 100 buoremus skearru, ja «Natt» maid lei mielde Morgenbladet listtus.

Fáddá-skearrut

Visot joavkku almmuheamit leat leamaš nu gohčoduvvon fáddá-skearrut. «Fáttát maid dávjá gullat leat váivves muitalusat Finnmárkku rittu diliid birra – eretfárren, bargguhisvuohta, skábma, jiekŋa, buolaš …»

Finnmárkku dovddus filbmadahkki Knut Erik Jensen lea geavahan Thule Steve Riise Jensena jietnabargin máŋgga filbmaprošeavttas. Thule bássačuojaheaddji ja lávlu Peer-Einar Pedersen, gii ovdal lei Finnmarkspostena doaimmaheaddji ja gii dál bargá Nordkapp Maritime Fagskole nautalaš fágaid oahpaheaddjin, lohká iežas vásihan ahte amas olbmot ain bohtet suinna humadit skearru birra.

– Min riikaoasi luondu lea várra mu hábmen, dálki, dálkkádat ja maiddái historjá – man mun lohken ovdal go čállen «Ultima Thule» teavsttaid; Knut Erik Jensena ja su filmmaid – earenoamážit ráidu «Finnmark – mellom øst og vest», ja maiddái áhkku ja áddjá ja sudno historjá ja duogáš, berrejit namuhuvvot dán oktavuođas, dadjá Peer-Einar Pedersen girjjis, ja su mielas lea givrodat go Christer Falck lea prošeavtta duogážis.

Thule musihka govvidit dego desperašuvnna, eksistensiála balu, suhtu ja skápma jietnan – muhto maiddái jáhku ja čábbodaga.

Lea White Willow musihkkabuvttadeaddji ja musihkkár Jacob Holm Lupo gii lea čállán girjji «THULE – natt».

– Mu mielas lea Thule «Natt» Norgga buoremus rock-skearru, go dat lea áibbas earenoamáš ja hui persovnnalaš. Dat govvida čiekŋalit Davvi-Norgga skápma, lávllačálliid psyhka, olbmuid luonddu seađđaseamos čiegáid. Musihkka lea dasa lassin progrock, postpunk ja Davvi-Norgga melankoliija seaguhus – Ja go dat lea báddejuvvon 8-suorat kasseahttarusttegiin, de šaddá dat áibbas earenoamážin, lohká musihkkár ja girječálli, ja son leage ovdal čállán girjjiid Blue Öyster Cult ja Toto joavkkuid birra brihtalaš lágádusa Sonivbond ovddas.

Eai leat jáhkkimis nu ollugat earát geat livčče sáhttán čállit dan girjji.

-Almmuhus-