Guovdageaidnulaš Marit Ellen Inga Bals (36) ovdanbuktá odne Guovdageainnu dearvvašvuođaguovddážis iežas masterbarggu man fáddá lea «Sámi terapevttaid vásáhusat pasieanttaiguin geat jáhkket gillát nevrriid geažil».
Guovdageaidnulaš Marit Ellen Inga Bals (36) ovdanbuktá odne Guovdageainnu dearvvašvuođaguovddážis iežas masterbarggu man fáddá lea «Sámi terapevttaid vásáhusat pasieanttaiguin geat jáhkket gillát nevrriid geažil».
Marit Ellen Inga Bals lea mannan giđa gárven iežas oahpu dearvvašvuođasuorggis Romssa Universitehtas. Dasa lassin lea son 13 jagi bargan psyhkalaš dearvvašvuođasuorggis. Danin fuobmái čállit masterbarggu dan birra mo sámi terapevttat vásihit pasieanttaid geat jáhkket gillát nevrriid geažil.
– Go bargen 13 jagi olbmuid psyhkalaš váttuiguin, ii dušše Guovdageainnus, muhto eará suohkaniin maid, de mis álo lea leamaš dat ášši guovddážis, čilge Bals.
Loktet oidnosii gelbbolašvuođa
Iežas barggu čađahettiin Marit Ellen Inga Bals lea jearahallan vihtta sámi doaktára miehtá Finnmárkku. Masterbargguin son háliida čalmmustahttit sámi doaktáriid gelbbolašvuođa.
– Háliidin loktet oidnosii min doaktáriid gelbbolašvuođa go dáin lea veahá eará gealbu sámi pasieanttaid ektui. Go skuviha sámi pasieanta sámi doaktára kantuvrii, de dát ipmirdeaba nubbi nuppi buorebut. Sáhka lea gielas ja kulturipmárdusas. Seammás áiggun čalmmustahttit sámevuođa iežan bargguin, muitala Marit Ellen Inga Bals.
Giella ja kulturipmárdus leat dehálaččat
Dutki oainnus sámi pasieanta luohttá buorebut sámi doaktárii ja dása Marit Ellenis lea čilgehus:
– Go sámi pasieanta, leažžá dal vuorraset olmmoš vai nuorra, boahtá doaktára kantuvrii ja oaidná ahte lea sámi doavttir guhte sámásta vel, de pasieanta luovvana. Dávjá lea sámi pasientii álkit čilget iežas váttuid eatnigillii, sámegillii. Dasa lassin pasieanta ipmirda ahte doaktáris lea seamma kulturipmárdus.
Tabuášši
Dutki mielas go olbmui leat biddjon neavrrit, de dat lea dakkár ášši man birra eai huma rahpasit ja almmolaččat.
– Ollu sámi pasieanttat muitalit sámi doaktáriidda iežaset vásáhusaid birra, muhto eai huma njuolga. Dat hupmet metaforaid bokte, čilge Bals.
Su oainnus dat lea tabuášši ja seammás lea ášši man lean nanu sadji sámi servodagas.
– Bargovásáhusat ja eará sámi doaktáriid vásáhusat čájehit ahte dás lea nanu sadji servodagas. Danin go pasieanttain lea jáhkku dasa go muitalit doaktáriidda nevrriid birra, lohká Marit Ellen Inga Bals.
Terapevttat eai huma kollegaiguin
Eará bohtosat Marit Ellen Inga Balsas ledje earret eará dat ahte lei dehálaš terapevttaide duostat dohkkehit pasieanttain dien balu ahte neavrrit gávdnojit, ii ge hilgut eret dieid jurdagiid. Loahpalaččat bođii ovdan ahte sámi terapevttat leat nu go sápmelaččat muđui ge, jávoheamet nevrriid birra. Eai huma, eai ge digaštala pasieantta jurdagiid eará kollegaiguin.
– Ballu šaddat bogostahkan dagaha ahte terapevttat eai huma dan balu nevrriid ektui fágalaš digaštallamiin, ja nu eai beasa loktet iežaset gelbbolašvuođa fágabirrasis, loahpaha Bals.
Su dutkamuš čájeha ahte sámi kultuvra lea buorre go galgat bargat pasieanttaiguin, muhto maid hehttehussan go galgá loktet dan gelbbolašvuođa juste noaiddástallama ektui.
Logaldallan lágiduvvo máilmmi psykalaš dearvvašvuođabeaivvi oktavuođas mii lea golggotmánu 10. beaivvi. Dát lea Norgga stuorámus kampánnja čalmmustahttit psykalaš dearvvašvuođa.
Dilálašvuohta álgá odne diimmu 14:00 dearvvašvuođaguovddážis Guovdageainnus.
