Muhtumat ledje gitta Girkonjárggas vuolgán Drøbakii vásihit Mari Boine vuosttaš stuorát konseartta maŋŋel koronagáržžidemiid.
– Šállošan go maŋŋonin veahá, muhto mii leat álo gullan ahte lea nu báhkka dáppe máddin, ja mus lei geassečuvla alde, muhto fertejin molssastit ullobiktasiidda, dajai Mari Boine go čoskkiidišgođii go beaivváš luoitádii.
Nuppi beaivvi «Gitar ved fjorden» festivála sevnnjodettiin čuodjá Mari Boine juoigan gehččiide geat čohkkájit eatnan alde, geđggiid alde mearragáttis ja stuoluin. Sus lea badjelis báidi masa lea čállon «Never underestimate an old woman – with native blood – who was born in November». Dat lea muittuhussan gos su jiena vuoibmi boahtá, suhtu birra man oktii lea lohkan lea dat mii doalvu su, earret eará dokumentáras «Den stille kampen» mii almmuhuvvui 2013:s.
Lávdde alde leaba su fárus Georg Buljo (gitárra) ja Gunnar Augland (rumbbut).
– Oarjemáilmmi kultuvrras ballet oallugat iežaset suhtus ja čihket dan. Mu mielas galggašii baicce dan loktet oidnosii ja sávvat dasa buore beaivvi. Máŋggas ballet suhtus ja vašis, muhto dat han lea hui nanu jođihanfápmu, lea Mari Boine dadjan.
Návddašit konseartta
Gehččiid gaskkas čohkká Dagny Jerijærvi ja návddaša konseartta. Son muitala ahte son lea sámi sogalaš.
– Mus lea 99-jahkásaš fuolki gii duddjo, muitala Dagny, gii lea nieiddas galledeame ja seammás finadeame Mari Boine konsearttas.
Leat máŋggas konsearttas geat vuohččan leat Mari Boine albma «live-konsearttas».
– Lea go vuosttaš geardde go leat Mari Boine konsearttas?
– Ii leat, ledjen maid sámi álbmoga ávvudoaluin 2017:s ja doppe lei Mari Boines konsearta, lohká Dagny Jerijjærvi.
Su fárus čohkkájit Elin Malin, Siri Malin, Silje ja Rønbeck. Lea álki oaidnit ahte sii návddašit musihka ja ahte ain juo okta sis máhttá lávlut sámegillii.
Seammaládje go blues lea luohti maid steampilastojuvvon «neavrri musihkkan»
Go konsearta lea muhtun áiggi bistán, de boahtá bihttá mii sáhttá muittuhit blues-šáŋŋera, Saharablues. Geahččit besset dieđusge maid gullat dovddus lávlaga «Gula Gula» – Gula máttaráhkuid jiena – mii maid lea lávlla mainna Mari Boine duođas beakkehii. Dat lea sámi giela ja kultuvrra duolbmuma birra, ja maid dan birra mii lea eamiálbmotfilosofiija ja jurddašanvuogi váldoesseansa.
– Lehpet go váldán vuođđokurssa sámegielas? jearrá Mari
Geahččit boagustit ja son čilge ahte Sáráhkká lea ipmil mii várjala ogi eatni heakkas ja áhpehis nissonolbmuid. Heive ge lasihit ahte nammabidjan dahje gásttašeapmi mii maid lea gohčoduvvon Sáráhkka-gásttan, lei ovdalaš áigge dehálaš sámi árbevierus. Danne lei ge mearkabeaivi geassemánu 6. beaivi dán jagi go Human-Etisk Forbund oaččui sámegiel nama: Humanehtalaš lihttu.
Vuosttaš humanehtalaš konfirmašuvnnain Kárášjogas 2007:s lávllui ge Mari Boine lávlagiid «Gula Gula», «Eatnan Bákti» ja «Goaskinviellja». Dál gávdnojit maid nammatávvalat ja kursaduođaštusat davvisámegillii.
Musihkka lávdde alde čohkke jurdagiid fas. Lávllodettiin gullojit fatnasat vuodjime mearas Drøbakas. Sevnnjodišgoahtá ja fáhkkestaga orrot fatnasat dego bohccot mat ruvgalit maŋemus beaivesuotnjariid vuolde.
– Olmmoš sáhttá hirpmástuvvat, vel iežas dihte ge – ja dan galggašeimmet mii dávjjibut dahkat, logai Boine lávdde alde.
Konseartamannit besset gullat luođi, sálmma «Mu váibmu vádjol doppe», sámi blues ja lávlaga «Beaivelottáš» (Butterfly) mas lea eŋgelas teaksta. Dat lea mielde skearrus «Gávcci Jahkejuogu – Eight seasons» (2002 ) mainna son ovttasbarggai Bugge Wesseltoftain.
Maŋemus skearru namma lea «See the Woman»
Go Boine almmuhišgođii musihka eŋgelasgillii de oaččui sihke rissi ja rámi, nu go Dagsavisen árvvoštallis. Son čálii ahte tittellávlla «See the Woman» lea fiinna veršuvdna Ámerihká artistta ja indiána aktivistta John Trudell divttas. Nu go su ge veršuvnnas, de vuhtto Mari veršuvnnas suhttu ja solidaritehta teavsttas. Boine dahká teavstta dego Leonard Cohen vuohkái gudnejahttinlávllan iežas oappáide geain ii leat seamma friddja ja buorre dilli.
Ii leat vuosttaš geardde go son lávlu eaŋgalasgillii, go son lea almmuhan máŋggaid lávlagiid main lea eaŋgalas teaksta. Mii dovdat buohkat vuoimmi mii vuhtto lávlagis «Ii šat duolmma mu» ja ipmirdit ahte Mari Boine musihka mearkkašupmi ja sáttasánit eai leat massan fámu, muhto baicce ožžon eambbo fámu jagiid mielde.
Go maŋems lávlaga «Goaskinviellja» šuoŋat jaskkodit, de lea dego ritma sirdojuvvon gehččiide geat dál dihtiet mii máilmmimusihkka lea.
– Dát lei sielu dálkkas, lohket Girkonjárgga nieiddat.
Koronaáiggi jaskesvuohta ja ráfi lea dolvon Mari Boine kreatiivvalaš báru ala ja sus lea leamašan dilli bargat ođđa musihkain. Fargga beassat gullat ođđa šuoŋaid.
