Dáruiduhttinpolitihka maŋŋá lea dárbu nannet sámi gielaid, kultuvrra ja identitehta. Makkár rolla lea Sámedikkis dán barggus, ja movt sáhttit mii ovttasbargat stáhtain, gielddaiguin, fylkkagielddaiguin ja siviilaservodagain vai beassat viidáseappot? Okta lea aŋkke sihkar; sámi servodat dárbbaša áiggi.
Sámediggi lea máŋgga vuorus meannudan Duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna raportta ja Sámedikki dievasčoahkkin galgá čakčamánus meannudit ášši Duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna raportta guvllolaš čuovvuleami birra. Ášši lea hui erenoamáš go Sámediggi geahčada iežas doaimma ja bidjá vuođu sámi servodatovdáneami ođđa geidnui. Dehálaš oassi dán áššis lea oppalaš geahčastat das gos dál juo gávdnojit fálaldagat sámi álbmogii, ja gos dárbbašuvvojit ođđa doaibmabijut njulgen dihtii vahágiid.
Sámediggeráđđi oaivvilda buot sápmelaččain galggašii leat vejolašvuođat oažžut giella- ja kulturfálaldagaid, sámi deaivvadanbáikkiid ja sámi mánáidgárddiid. Árbevirolaš sámi ássanguovlluin berrejit fálaldagat leat nu lahka geográfalaččat go vejolaš.
Stuoradikki bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi lea aiddo leamaš oahppomátkkis Kanadas geahččame movt doppe barget duohtavuođain ja soabademiin. Lei lunddolaš fitnat dan mátkkis viežžan dihtii inspirašuvnna Kanada barggus. Go NRK jearai movt Norgga raportačuovvulanbargu lea Kanada barggu ektui, de vástidii bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti áššejođiheaddji, Svein Harberg (O), ahte Norga galggašii nagodit leat buoremus, ja ahte son jáhkká min leat buori muttus.
Lea buorre gullat ahte sus leat alla vuordámušat Stuoradikki raportameannudeapmái ja viidáset prosessii, go nu leat Sámedikkis maid. Stuoradikkis lea bajimuš ovddasvástádus ollislaččat ja guhkitáiggi badjel čuovvulit raportta mii sidjiide lea geigejuvvon. Lea Stuoradikki ovddasvástádus nannet sámi servodaga ja seammás láhčit dili vai stuora oassi dáčča servodagas sáhttá searvat vahágiid njulgenbargui.
Sámediggeráđi dálá fálaldagaid kártemis boahtá čielgasit ovdan ahte hui oallugat sámi servodagas leat juo bargame njulget dáruiduhttima vahágiid sámi giela, kultuvrra ja eallinvuogi nannema ja ealáskahttima bokte. Muhto váilevaš resurssat, sihke olmmošlaš ja ekonomalaš resurssat, ráddjejit nana áŋgiruššama. Mii fertet buorebut áddet makkár konkrehta dárbbut njulgenbarggus leat ja makkár hástalusat leat soabadeami dáfus dain báikkálaš servodagain gos sápmelaččat orrot.
Dan dihte ovddida sámediggeráđđi evttohusa viidáset proseassa birra buot válgaguovlluin mas leat earret eará guvllolaš gulaskuddanproseassat, álbmotčoahkkimat ja stuorebuš seminárat. Mii bovdet maiddái dáčča servodaga minguin fárrolaga duolbmut bálgá servodaga guvlui mii soabada. Proseassas lea dehálaš muittuhit ahte soabadanbargguin ádjána. Lea liikká hirbmat dehálaš ahte mii dál juo dahkat buriid ja rievttes válljejumiid njulgendoaibmabijuid dáfus.
Seamma láhkai go Sámediggi boahtte dievasčoahkkimis áigu guorahallat iežas doaimma ja geahčadit movt mii buoremus lági mielde sáhtášeimmet heivehit doaimmaideamet vai leat mielde njulgeme vahágiid, de hástalit mii maiddái ollu eará norggalaš aktevrraid dahkat dan seamma. Easka dalle go ollu eambbosat go dušše sápmelaččat ieža bargagohtet vahágiid njulgemiin, de sáhttit soabadeami guvlui bargat.
