Sámediggeráđđi lea juolludan 237 500 ru doarjjan Várdobáikki sámi guovddážii. – Lea hui buorre ja earenomážit go lea nu buorre prošeakta. Mii leat hui movtta, dadjá Tone Elvebakk Várdobáikkis.
– Ruhtadeapmi lea vuosttaš oassái prošektii mii lea juhkkojuvvon golmma sadjái. Mii smiehttat geavahit gávttiid maid sápmelaččat ráhkadedje Tore Hundii maid son geavahii soahtešiljus Stiklestadas historjjágaskkusteapmin, dadjá Tone Elvebakk.
Son dadjá ahte sápmelaččat ledje sadjosis vikiŋŋaáiggi, ja leat olu gáldut gos sápmelaččat leat namuhuvvon ja geas lea leamašan sadji fápmosajádagas dan áiggi. Son dadjá ahte sii eai leat namuhuvvon historjjá gaskkusteamis dáruiduhttima dihtii.
– Mu mielas lea dehálaš geavahit áiggi ovddasguvlui stuorra nationála ávvudeapmái 2030:s, ja maiddái nationála čalmmusteapmái Ture Hundas 2023:s vai čállit sápmelaččaid historjái, dadjá Elvebakk.
Ii leat ruhtaduvvon ollislaččat
– Nuppi oasi smiehttat ahte galgá leat addin gávttis Tore Hundii dego dakkár teáhterbihttá. Smiehttat maid ahte gákti galgá leat váldooassi musealaš čájálmasas gos mii sáhttit gaskkustit historjjá. Gákti lea dehálaš vuohki dahkat dan, muitala Elvebakk.
Son dadjá ahte prošeakta lea veahkkin loktet sámi kultuvrra muhto maiddái gaskkustit sámi historjjá. Dan ahte sápmelaččat leat leamašan dehálaš oassin vikiŋŋahistorjjás ovdamearkan. Prošeakta ii leat ruhtaduvvon ollásit, ja sii eai leat sihkkarat ahte nagodit čađahit, muhto sávvet duođaid dan.
– Leat hui giitevaččat ruhtademiid ovddas maid leat ožžon ja sávvat ahte oažžut doarvái čađahit prošeavtta. Lean čoahkkinastán Hárstták gielddan ja sis lea maid beroštupmi loktet sámi sin čalmmusteamis Tore Hundas, dadjá Elvebakk.
– Stuorra mearkkášupmi
– Dát lea dakkár prošeakta mas lea stuorra mearkkašupmi ii dušše sámi regiovdnii, muhto das lea maid nationála mearkkašupmi. Sámit leat hui uhccán loktejuvvon ovdan nationála historjjálaš oahpásmahttimis ja dát prošeakta lea stuorra veahkkin dan čalmmustahttimii, dadjá sámediggeráđđi Silje Karine Muotka preassadieđáhusas.
Čájálmas galgá čađahuvvot ovttas Márkomeanuin ja galgá leat oassin jagi 2023 festivála prográmmas, seammá jagi go Tore Hund nationála čalmmusteapmi. Dasa lassin galgá loahpalaččat ráhkaduvvot museačájáhus historjjá ja prošeavtta birra mii galgá leat čájáhussan Várdobáikki Museas oassin sámi historjjá nationála čalmmusteamis jagis 2027.
– Muitalus dan birra ahte Tore Hund goaruhii gávtti alccesis ja iežas albmáide, čájeha ahte sus lei viiddes ovttasbargu regiovnna sápmelaččaiguin, historjá mii ii leat nu oahpis ollugiidda. Dat ahte Várdobáiki dál áigu dan čalmmustahttit guhkit áigodaga, lea gelddolaš ja illudahtti, cealká sámediggeráđđi.
