Universitehtadutki Ann Ragnhild Broderstad vuorjašuvvá go dutkan čájeha ahte eamiálbmogiin lea heajut dearvvašvuohta go majoritehtaálbmogis. Son háliidivččii sierra eamiálbmotregistara vai sáhttá dutkat eamiálbmogiid dearvvašvuođa.
Universitehtadutki Ann Ragnhild Broderstad vuorjašuvvá go dutkan čájeha ahte eamiálbmogiin lea heajut dearvvašvuohta go majoritehtaálbmogis. Son háliidivččii sierra eamiálbmotregistara vai sáhttá dutkat eamiálbmogiid dearvvašvuođa.
Dutkan, mii lea čađahuvvon 23 riikkas gos leat 154 miljovnna eamiálbmoga, čájeha ahte eamiálbmogiin lea heajut dearvvašvuohta go eará oasis álbmogis.
Lea dat stuorimus dutkan mii lea dahkkon goassege eamiálbmogiin, ja oasit mat leat dutkojuvvon leat vurdon eallinahki, njuoratmánnájápmin, oahppodássi ja geafivuohta, čállá Norgga Árktalaš Universitehta neahttasiiddus.
Norgga sámit leat maid mielde dutkosis
Norgga sámiid birra leat maid viežžan dieđuid dutkosii, ovttas SAMINOR – sámi dearvvašvuođadutkan UiT bokte. Lassin leat dieđut vižžon Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas.
Norggas ellet olbmot guhkit, muhto sámi guovlluin davábealde Sáltoduoddara (STN-guovlu), ellet olbmot 1-2 jagi oanehit go olbmot eará guovlluin Norggas.
– STN-guovllus sáhttet leat erohusat etnisitehtas, go eai gávdno eará registrerejuvvon dieđut. Sihke sámit ja earát orrot STN-guovllus, muhto lea aŋkke vuorjašuhtti go leat erohusat eallinagi ektui dáin guovlluin, muitala UiT Sámi dearvvašvuođadutkan guovddáža jođiheaddji Ann Ragnhild Broderstad.
Erohusat
Son oaivvilda ahte juoga ferte dahkkot erohusaiguin.
– Eai galgga leat dákkár geográfalaš erohusat, lohká son ja muitala ahte Austrálias ellet aborigiinnat 15 jagi oanehit go eará áustrálialaččat. Ruonáeatnamis ellet olbmot 10 jagi oanehit go dánskalaččat.
Heajut dearvvašvuohta maid
Eamiálbmotdutkan, maid Melbourne Universitehta Ian Anderson jođiha, čájeha ahte eamiálbmogiin ii leat dušše oanehit eallinahki, muhto heajut dearvvašvuohta maid.
– Dá lea juoga maid ferte rievdadit sihke našunála dásis ja globála dásis, lohká Broderstad ja čujuha ON suvdinnákcamihtuide. ON lea mearridan ahte 2013 rájes galgá jávkadit buot geafivuođa, erohusaid riikkain ja riikkaid gaskkas, sihkkarastit buori dearvvašvuođa, ja buohkain galgá leat vuoiggalaš oahppofálaldat.
Háliida eamiálbmotregistara
Jus galgá dákkár stuora rievdadusaid čađahit, ferte šaddat lohpi ásahit dearvvašvuođaregistariid gos sáhttá merket olbmuid geat leat eamiálbmogat ja geat eai leat.
– Norggas ii sáhte registreret etnisitehta, mii dagaha ahte eat sáhte ohcat eamiálbmoga dearvvašvuođa go buohtastahttit majoritehtaálbmogiin, lohká Broderstad.
Son jáhkká balu registreret olbmuid bissut ain maŋŋel nuppi máilmmisoađi.
– Etnisitehtabalu ferte duvdit eret. Jus galgat nagodit buoridit eallima eamiálbmogiin, de fertet oažžut registreret osiid mat leat iešguđetláganat. Dutkit dárbbašit duohta loguid, eai ge sáhte dušše jáhkkit, loahpaha son.
