– Áidna mii veahkeha boraspirevahágiidda váravuloš guovlluin, lea geahpedit boraspiremáddagiid. Ferte johtileappot oažžut báhčinlobi, mii lea hábmejuvvon nu ahte duođas lea vejolaš báhčit boraspiriid mat vahágahttet, dadjá sámediggeráđđiláhttu.
– Sámediggi ferte oažžut stuorát váikkuhanfámu nationála boraspirepolitihkkii ja hálddašeapmái. Dálá politihkka ja hálddašeapmi dagaha stuorra váttisvuođaid boazodollui ja eanadollui, dadjá Mariann Wollmann Magga preassadieđáhusastis.
Sus lea ovddasvástádus Sámedikki boraspirepolitihkas.
Magga čállá Sámediggi bargá dan ala ahte dat vahágat maid boraspiret dagahit, uhciduvvojit sakka vai sámi guohtunealáhusat sáhttet geavahit iežaset árbevirolaš guohtunguovlluid guohtumii.
Stuorra erohusat
– Mu stuorra ballu lea ahte erohus gaskal eiseválddiid boraspirelohkamiid čájehit nu ollu uhcit go dan maid boazosápmelaččat ja sávzaboanddaid vásáhusat ja máhttu dahká. Dát erohus duohtavuođaáddejumis dagaha heajos ovttasdoaibmandili, dadjá Magga.
Árbediehtu ferte deattuhuvvot
– Go boazosápmelaš muitala gos son lea oaidnán boraspire, dahje makkár vahágiid son lea gillán, de ii biddjojuvvo olus deaddu dasa. Árbediehtu ja vásáhusat fertejit deattuhuvvo sakka eanet go dan maid mii dássážii leat oaidnán, dadjá son.
Magga dadjá ahte ferte eanet dutkat ođđa vaháteastadeaddji doaibmabijuid.
Go máŋggaid jagiid leat ovdamearkka dihtii oaidnán ahte guoddin gárddis dušše dagaha ahte goaskimii lea álkit fidnet borramuša, de ferte hutkat eará.
Sámedikki rolla
Sámedikki váikkuheapmi boraspireáššiin dáhpáhuvvá vuosttažettiin konsultašuvnnaid bokte stáhta eiseválddiiguin.
Sámediggi nammada dál guokte dain guđa lahtus golmma davimus regionála boraspirelávdegottiide Finnmárkkus/Romssas, Nordlánddas ja Trøndelágas, ja ovtta dain viđa lahtus boraspirelávdegoddái Hedmárkkus.
Boraspirelávdegottiin lea ovddasvástádus das ahte nationála boraspirepolitihkka čađahuvvo sin guovllus.
Sámediggi oassálastá maiddái boraspirehálddahus nationála gulahallanlávdegoddái mii čoahkkana guktii jagis. Dán lávdegotti ovddasvástádus gullá Birasdirektoráhtii.
– Mii áigut geavahit konsultašuvdnašiehtadusa árjjalaččat dasa ahte oažžut dakkár boraspirepolitihka mii váldá vuhtii sámi guohtunealáhusaid, ja deattuhit stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid dasa ahte sihkkarastit sámi guohtunealáhusaid boahtteáiggi, dadjá Magga.
Magga dadjá ahte Sámediggi váldá boraspireášši duođas. Sámediggi lea 2016:s meannudan guokte dieđáhusa mas boraspirepolitihkka lea gieđahallojuvvon.
Máŋga proseassa jođus
Magga muitala ahte dál leat jođus máŋga stuorra proseassa maid Sámediggi čuovvu dárkilit.
Goaskinhálddašeapmi, regionála boraspirehálddašeami evalueren, gumpesoahpamuš ja soahpamuša čađaheapmi, ođđa láhkaásahusevttohus boraspirebuhtadusaid birra, leat áššit main lea stuorra váikkuheapmi boazosápmelaččaide ja sávzaboanddaide.
Árbediehtu ja vásáhusat
– Sámediggi lea maŋimus jagi oččodan hálddašeami geavahit árbedieđu ja vásáhusaid máhtto- ja mearridanvuođđun, ja oažžut álbmotrievtti čalmmustahttojuvvot boraspirepolitihka ektui ja mo dan hálddašit. Mii lea diŋgon guokte čielggadusa, nubbi lea árbediehtu ja nubbi fas álbmotrievttálaš bealit boraspirehálddašeami oktavuođas, muitala Magga.
Sámediggeráđi mielas lea dárbu ahte Riikarevišuvdna iskkada boraspirehálddašeami.
Sámediggeráđđi oaivvilda ahte dakkár revišuvnnas berre iskat čuovvuluvvo go Stuorradikki mearrádus máddodatmihtuid oktavuođas ja lea go boraspiresoahpamuš daid daid konvenšuvnnaid vuođul maid Norga lea dohkkehan, earret eará ILO-konvenšuvnna nr 169 ja ON konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra.
– Jus dálá boraspirepolitihkka ja boraspirehálddašeapmi jotkojuvvo, de dat áitá sámi guohtunealáhusaid ávnnaslaš vuođu, mii fas áitá sámi giela ja kultuvrra. Boraspirehálddašeapmi ferte hábmejuvvot nu ahte boraspiremáddodagat dagahit nu uhccán vahágiid guohtunealáhusaide go vejolaš, dadjá Mariann Wollmann Magga.
