Deatnogátte Sámiid Searvi oaivvilda ahte sámi mánáidvisti ferte ásahuvvot sámegielat fágaolbmuid vuođul, ja geain lea buorre áddejupmi sámi kultuvrii, árvvuide ja lahttadagaide.
Mii oaidnit hui dehálažžan ahte Sámi mánáidvisti ásahuvvo Detnui.
Vásihusat lea ahte dakkár ásaheamit ásahuvvojit sámi gielddaide mat gullet sámi lága giellahálddašanguvlui. Doppe han lea buoremus rekruterenvuođđu ja biras mii movttiidahttá fágalaš ovdáneapmái sámi eavttuid vuođul. Dáid gielddain eanáš mánát geat leat bajásšaddan sámegielat ruovttuin, ja dan sivas eaige sáhte čilget eará go sámegillii. Vaikke livččii ge ovdamunnin ahte sámi mánaidvisti doaibmanguovlu lea riikkaviidosaš, de geavatlaččat fertešedje johtit mánáidvistái guovlluin gos eai leat buorit girdinvejolašvuođat. Danin girdiid oktavuođat eai sáhte leat mearrideaddji ággan ásaheapmái.
Leat máŋga ovdamuni ásahit sámi mánáidvistti Detnui. Vuosttažettiin leat doppe buorit vejolašvuođat juksat spesioahppan politiijaid. Lassin Deanus lea juridihkalaš biras gos lea vejolaš oažžut advokáhtaveahki guoski mánáide, nuoraide ja oapmahaččaide. SANKS:s, sámi našunála gelbbolašvuođa bálvalus psyhkalaš dearvvasvuođasuodjalusa ja gárrenmirkkodiliid várás, leat fágaolbmot geain lea kontuvra Deanus. Maiddái muđuid Deanus leat máŋga dehálaš fágaolbmo geat dahket buori fágabirrasa. Ásaheames Sis-Finnmárkku diggegotti Detnui, čájeha ahte lea vejolaš ásahit gealbobargosajiid sámegielat fágaolbmuid geažil.
Mánáidvisttit leat ásahuvvon addit fálaldagaid mánáide ja nuoraide geat sáhttet leat vásihan dahje oaidnán veahkaválddi dahje seksuálalaš rihkkumiid. Mánáidvisttiin dahkkojit heivehuvvon dutkamat spesialoahppan politiijain gávnnahit leamašan go veahkaváldi dahje rihkkun. Maiddái dahkkojit rumašiskosat spesialoahppan doaktáriid ja buohccedivššáriid bokte. Dasto ráhkaduvvojit joatkevaš doaimmat fuolahit mánáid maŋŋá veahkaválddi/rihkkuma dáhpáhusa. Mánáidvisttit maiddái galget buktit ráđiid ja bagadallama guoski oapmahaččaide, ja gaskkustit dieđuid álbmogii ja fágaolbmuide veahkaválddiid ja rihkkumiid birra mánáid ja nuoraid ektui.
Mánáidvisttiin lea danin dehálaš rolla addimis fálaldagaid ja bálvalusaid uhkiduvvon mánáide ja nuoraide. Lea illudahtti ahte viimmat ásahuvvo fálaldat mii erenoamážit guoská sámi mánáide ja nuoraide.
Deatnogátte Sámiid Searvi – Jahkečoahkkin 12.1.2023
