Dan galgaba Anne Henriette Hætta Reinås ja Marita Kristin Eilertsen Tøsse muitalit Sápmái. Soai váillaheigga obbalašgova buot dáhpáhusain sámis, ja go eaba gávdnan dakkára, de fuobmáiga ieža ráhkadit.
Anne Henriette Hætta Reinås muitala Ávvirii aitto almmuhuvvon neahttasiiddu birra. Son ja su olbmát váillahedje neahttasiiddu gos oaččui buot dieđuid visot dáhpáhusaid birra, mat leat sámis. Leaš dál konsearta dahje seminára.
Álggos lei duššo jurdda. Go álggiiga geahččat duohta vejolašvuođaid ráhkadit dákkár siiddu, de buollái mokta.
– Lea váilon siidu gos gávdná buot, gos eai leat duššo ovtta organisašuvnna doalut. Lea hui somá go lea dákkár siidu, ja lea leamaš stuora dárbu dákkár siidui, lohká Anne Henriette.
– Olbmot leat rámpon neahttasiiddu, ja máŋggas leat lohkan ahte lea dákkár neahttasiidu mii lea váilon, lohká son.
Dievva kaleanddar
Anne Henriette ja Marita Kristin álggiiba juovlamánu plánet, ja dál lea neahttasiidu «Mii geavvá?» aitto almmuhuvvon.
Siidui leaba čohkken buot dáhpáhusaid mat leat sámis, ja dál, ovdalaš sámi álbmotbeaivvi doaluid, lea kaleanddar oalle dievva.
Sudnos lei ge hoahppu oažžut neahttasiiddu johtui ovdal Tråantte 2017 ja Johkamohke márkaniid. Dat mearkkaša ahte eai leat buot teknihkkalaš oasit vel sajis.
– Dat lea mainna álge, ja sávvamis boahtá stuorrut ja stuorrut. Boahtteáiggis soaitá gávdnot listu gos oaidná makkár duojárat mis leat sámis. Livčče hui somá bargat viidásit dainna konseapttain, lohká Anne Henriette.
Astoáigedoaibma
Anne Henriette Hætta Reinås lea studeantta, ja nu go ieš lohká, de lea sus stašuvdna Guovdageainnus, muhto mátkkošta olu miehtá sámi. Marita Kristin Eilertsen Tøsse lea juste dál barggus mánáidgárddis, muhto son lea leamaš Márkomeannu festivála jođiheaddji.
Soai leaba ráhkadan siiddu suohttas dihte, doarjagiid haga, ja ieža leaba gokčan buot goluid.
– Stuorámus gollu dás lea áigi, go manná nu olu áigi čohkket dieđuid ja ráhkadit siiddu. Moai áigo geahččalit ohcat doarjagiid, ja oažžut veahki ovdánahttit siiddu.
Soai hástaleaba ge olbmuid maid cavgilit dáhpáhusaid birra, vai nagodeaba gokčat buot. Eanemus áigi manná dieđuid ohcamii, lohká Anne Henriette.
Leaikás hámiin muitaleaba dáhpáhusaid birra
Siidui bohtet ođđa áššit dađistaga, gos redaktevrrat čálliba dáhpáhusaid birra, ja movt sudno mielas dat orrot.
– Soaitá veaháš leaikás hápmi čállosiin. Čállosat eai leat nu duođalaččat, ja lea munno iežame oaidnu.
Kaleandaris leat maid olu dáhpáhusat, ja muhtun dáhpáhusaide leaba ieža čállán čilgehusaid.
Sávaldat čállit buot sámegielaide
Siidu lea vuos duššo dárogillii. Anne Henriette čilge ahte lea go soai eaba hálddaš čálalaš sámegiela doarvái bures vuos, muhto sávaldat lea oažžut siiddu davvisámegillii geassái. Boahtteáiggis galggašii buot sámegielaide.
– Dat livčče hui somá, somámus livčče jus sáhtášii leat munno bargu, muhto ferte váldit ovtta lávkki hávális. Dál ferte geahččat manná go bures, liikojit go olbmot ja geavahuvvo go siidu. Munnuide lea somá, go lea nu olu vejolašvuođat, ja siidu sáhttá stuorrut, lohká Anne Henriette.
