Bivdán sámedikki veahkkin

Guovllu Deanočázádaga vuoigatvuođalaččat ja ealáhussearvvit leat lágidan oktasaš vuostečállosa Norgga/Suoma kommišuvnna bivdonjuolggadusa evttohussii.

Čoahkkinastán

Sámi ealáhussearvvi ovddasteaddjit deaivvadedje Sámedikki presideanttain mannan bearjadaga, borgemánu 12. beaivvi 2016, Vuonnabađas, Unjárggas. Čoahkkimis áigo ge Sámi ealáhussearvvis diehtit leago Sámediggi gearggus doarjut guovllu vuosttildeami Norgga/Suoma kommišuvnna bivdonjuolggadusaid Deanočázádaga rádjaoassái.

Gáržžidit garrasit

Vuostečállosis čállet sii ahte Norgga/Suoma kommišuvdna lea garvvistan jo ođđa bivdonjuolggadusaid Deanočázádaga riikkarájá oassái. Njuolggadusat galget fápmui biddjot geassit 2017:s. Sámi ealáhussearvvi Lemet-Jon Ivvár/ Odd Iver Solbakk cealká jos njuolggadusárvalus duohtan dahkko, de dat gáržžida garrasit guovllu bivddu.

– Buođđumii ja golgadeapmái ii leat šat addon menddo viiddis bivdoáigi. Kommišuvdna lea sin evttohusas váldimin eret guovllu fierbmebivddus badjel 40 beaivvi boahtte jagi rájes. Dáid árbevirolaš bivdoneavvuid leat dážat ja láddelaččat áigá jo háliidan álfárot jávkadit, lohká son.

Leat doarvái luosat

– Oaggus váldet fas fargga 25. beaivvi. Dan sadjái lea vierisbivdu meannuduvvon eanet árbmugasat. Stáhtanjuolggadus bidjan ja koartavuovdin olggobealeolbmuide leamaš dávjá guovllus ságastallanáššin, erenoamážit man viiddis dát váldi stáhtain duođas lea. Stáhta oaivvilda luossanálli lea heahtedilis Deanus, mii lea váldosivva das ahte čavget bivdonjuolggadusaid Deanočázádahkii. Dat ii doala deaivása, luosat leat doarvái čázádagas, oaivvilda son.

Bággu bissehit

Solbakk lohká ođđa árvaluvvon bivdonjuolggadusaid ii leat eará bissehit.

– Norgga ja Suoma kommišuvnna árvalusas ii váldo Finnmárkkuláhka vuhtii, iige ILO konvenšuvdna, iige ON máilmmijulggaštusa olmmošvuoigatvuođaid birra, maid guktot riikkat leat ratifiseren, lohká Solbakk. Son lohká sii gáibidit ahte kommišuvdna galgá ođđasit dahkat bivdonjuolggadusaid, dahje atnit doaibmi soahpamuša dassážii go dat dahkko.

Váldet duođas

Solbakk lohká Sámediggi ii leat cealkán maidege gulaskuddamii, go sámedikkis lea konsulterenváldi ja áigot dakko bokte bargat.

– Sámediggi doarju min ja váldet ášši duođas ja áigot loktet ášši dievasčoahkkimii dál čakčamánus.

Eai dohkket

Sámedikkepresideantta Aili Keskitalo lea mátkis ja čujuha Sámedikkeráđi lahttui Silje Muotkai. Muotka lohká sii gal eai dohkket soahpamuša, ja leat gearggus geahččalit bissehit dan.

– Maŋŋel go gulaskuddanáigemearri lea nohkan, de Sámediggi manná čađa buot gulaskuddancealkámušaid ja de hábme posišuvdnanotáhta mas boahtá ovdan makkár oaidnu mis lea, ja ákkastallamat oaiviliidda. Mii loktet ášši dievasčoahkkimis ja de boahtá ášši Sámedikkeráđi duohkái, lohká Muotka.

Hoahppu áššiin

Muotka lohká sii fertejit maid Suoma stáhtain ja Suoma sámedikkiin gulahallat dán ášši birra ja lohká áššiin lea hoahppu go fertejit ollet buot dahkat ovdal čakčamánu dievasčoahkkima.