Ann Helen Laestadius (50) lea ovdal čállán nuoraide. Dál son almmuha iežas vuosttas romána «Stöld» ollesolbmuide. Girji lea badjeolbmuid birra geat vásihit boazosuolavuođa Davvi-Ruoŧas.
Ann Helen lea eanemus dovddus go lea čállán nuoraidrománaid «Sms:a Badje Sohpparis» ja «Logi badjel okta», mainna son vuittii Augusti girjjálašvuođabálkkašumi. Girjjit leat maid jorgaluvvon sámegillii. Dál son lea čállán krim-girjji ollesolbmuide:
– Lea muitalus mot badjeolbmot Davvi-Ruoŧas vásihit boazosuolavuođa ja politiijat eai daga maidege gávdnan dihte vearredahkkiid. Girji lea maid dan birra mot lea bajásšaddat unna gilážis ja diehtit, muhto ii duostat muitalit gii vearredahkki lea ja mot dat váikkuha, muitala Ann-Helen Laestadius.
Son čilge ahte son háliida girjjis muitalit badjeolbmuid árgabeaivvi birra vaikko lea fiktiiva muitalus.
– Lean suhtuin čállán girjji go dieđán ahte olu boazovázzit vásihit vaši, ja gávdnojit olbmot sin birrasis geat goddet ja biinnidit sin bohccuid dušše danin go vašuhit sámiid, čilge Ann Helen.
Maŋŋel Girjás-duomu
Ann Helen čilge ahte lea lossa ja sevdnjes girji maid lea čállán. Su mielas majoritehta servodat morihii maŋŋel go Girjás-duopmu celkui.
– Diibmá go Girjás-duopmu bođii, de olbmot oidne ahte dat duođas dáhpáhuvvá Sámis ahte bohccot goddojuvvojit ja biinniduvvojit go olbmot vašuhit sámiid. Ja ledjen justa čállime dan girjji, ja buot šattai nu lahka ja nu duohtan. Muhto girji lea fiktiiva muitalus vaikko olu dáhpáhusat leat duohta muitalusaid vuođul čállon. Elsa ii gávdno duođas, muhto sáhttet gávdnot sullasaš muitalusat maid duođas, čilge Laestadius.
Boazodoallu
Girjjis beassat čuovvot 9-jahkásaš Elsa gii lea bajásšaddan boazodoalus Davvi-Ruoŧas ja son vásiha go muhtin almmái goddá su čearpmaha gárddis, ja son oaidná gii vearredahkki lea.
– Son vásiha áitaga dáhpáhusa oktavuođas ja dat váikkuha olles su eallimii. Girjjis mii čuovvut Elssa mánnán ja de fas nuorra nissonin go son ii leat duostan muitalit dan dáhpáhusa birra. Muhto mii čuovvot maid vearredahkki Roberta ja Elssa veaga muitala girječálli, Ann Helen Laestadius.
Dutkan politiijaraporttaid
Ann Helen Laestadius lea bajáššaddan Gironis, muhto orru dál Stockholmmas. Su eadni lea Vuolle-Sohpparis eret ja son lea bajásšaddan boazodoalus.
– Lean jurddašan dan muitalusa čieža jagi. Ja lean háliidan muitalit dan rivttes ládje. Mun lean maid krimreporttarin bargan ja lean lohkan badjelaš čuođi politiijaraportta boazosuolavuođa birra. Mun in leat ieš bajásšaddan boazodoalus ja dat ii leat mu eallin. Danin lean jearahallan ja čuvvon boazovázziid sin beaivvalaš bargguin ovdal go čálligohten girjji.
Maŋŋel Girjás-duomu
Laestadius čilge ahte majoritehtaservodat ii dieđe boazosuolavuođaid birra, ja danin son háliidii čállit dán girjji. Girji lea maid sámi identitehta birra, ja mot lea leahkit nuorra nisson čearus ja maid dievdoolbmuid norpmaid birra boazodoalus.
– Lean ožžon hui olu fuomášumi sihke sámi servodagas ja majoritehtaservodagas. Badjeolbmot leat čállán ahte lea lossat girjji lohkat. Ja maid majoritehtaservodaga stuorimus mediat leat fuomášan girjji mii lea hui earenomáš ja šaddá olu fokus dan fáddái, muitala Ann Helen.
Sámegiella girjjis
Ann Helen sávvá ahte girji maid jorgaluvvo ja almmuhuvvo sámegillii.
– Dat livččii niehku ja sávan dan. Muhto lean girjái čállán sámegiel cealkagiid. Dat galgá vuhttot go lohká dan ahte muitalus dáhpáhuvvá Sámis. Ja lea maid daidda geat eai máhte sámegiela ahte girjjis oidnojit eaŋkilis cealkagat ja sánit sámegillii, muitala son.
Beaggá olgoriikii
Leastadius čilge ahte «Stöld» girji beaggá maid olgoriikkas, ja ahte lea vuvdon sihke Norgii, Supmii, Dánmárkui, Slovakiai ja Tsjekkiai.
– Girji almmuhuvvo hede Norggas dárogillii. Dat mearkkaša hui olu munnje ahte girji almmuhuvvo olgoriikkas ja lea hui somá ahte olbmot besset oahppat sápmelaččaid, boazodoalu ja sámi kultuvrra birra maid olgoriikkas.
Dál Ann Helen Laestadius lea čállime ođđa girjji, muhto šaddá ollát eará muitalus. Son dávjá čállá identitehta, soga ja bearašdilálašvuođaid birra.
– Dat ođđa muitalus dáhpáhuvvá maid davvin, Sámis, muhto eanet in sáhte muitalit, čilge son.
