Nu lohká Sámi allaskuvlla doseanta Asta Balto, ja oaivvilda sámi ásahusat fertejit guorahallat leat go sii huksen iežaset doaimmaid sámi árvvuid ala.
Nu lohká Sámi allaskuvlla doseanta Asta Balto, ja oaivvilda sámi ásahusat fertejit guorahallat leat go sii huksen iežaset doaimmaid sámi árvvuid ala.
Asta Balto doalai Árktalaš eamiálbmogiid oahpahuskonferánssas, AIEC2016, logaldallama mas fáddán lei lea go sámi ásahusain sámi vuođđu ja daid fuomášuhttit dehálašvuođa das.
– Ulbmil ii leat sivahallat geange, muhto loktet diđolašvuođa ásahusaide ja máhttáhit sin dan birra, lohká Balto.
Leat go mii dušše kopiijat
Balto áigu fuomášuhttit sámi ásahusaid mat guddet sámi nama ja doibmet sámi namas, ahte sii sáhtáše bidjat jearaldaga ja guorahallat iežaset movt leat vuođđuduvvon.
– Sáhttá geahččat leat go ovdamearkka dihte nu go sámedikki, aviissaid, dearvvašvuođasurggiid ja girkohommáid doaimmat huksejuvvon ja vuođđuduvvon sámi kultuvrii, sámi gillii, sámi árbevieruide, sámi praksisaide, sámi jurddašemiide, sámi filosofiijai ja sámi máilmmioainnuide, vai leat go dušše kopieren oarjemáilmmi ásahusmálliid, ja nu dušše stohket dainna sámevuođain. Ii danne gal go galget hilgut earáid dieđuid ja máhtu, go máhttu ii leat goassige deaddán sámi árbevieru ja min máttut leat álo atnán árvvus máhtu, lohká son.
Vuođus juo álgit
Balto oaivvilda jus mii eat beroštišgoađe vuođus juo ja joatkit nu movt dál ahte ásahusat eai oro váldime vuhtii sámevuođa, de lea dat alárbmaášši.
– Ovdamearkka dihte almmuhii Sámediggi dieđáhusas sámi mánáidgárddiid birra 2012:s, ahte ii leat nu ahte buot sámi mánáidgárddiin lea sámi sisdoallu ja sámegielat bargit, vaikko nu čuožžu njuolggadusain. Dat lea mu mielas alárbmaášši, lohká son.
Eai soaitte jurddašan
Balto lohká ásahusat eai soaitte jurddašan dan birra ja danne leage dehálaš loktet diđolašvuođa dan birra.
– Ii dárbbaš leahkit ahte ásahusain lea vuosteháhku sámevuhtii ja dat eai beroš das maidege. Mu bealis ii leat dakkár sivahallan dahje cuiggodeapmi, muhto leahkit pro-aktiiva ja máhttáhit diđolašvuođa sámivuhtii, lohká Asta Balto.
Fertet iežamet máhttáhit
Balto čilge dat lea dehálaš danne go fertet oažžut iežamet ja earáid hui diđolaččat jurddašit movt mii áigut fievrridit dakkár nana sámi servvodaga boahttevuhtii, maid buohkat vuođđudit iežaset dan sámi servvodaga ja kultuvrra ala. Balto ja Gudrun Kuhmunen leabage čállán girjji dan birra ahte máhttáhit iežamet ja earáid.
– Máhttáhit lea doaba mii vuosttažettiin sisdoallá ahte loktet dihtomielalašvuođa ja atnit hui árvvus ja ráhkistit min iežamet giela, ja hui árvvus atnit daid buoremus beliid min árbevierus maid duođai oaidnit leat buorit dálá servvodahkii maiddái. Nubbi lea ahte mii galgat vuostálastit dan dáruiduhttima dahje assimilerema mii álo lea jođus, mii áitá min giela, kultuvrra ja mii dego suddaduvvojit rávnnji fárrui ja mii massit juoidá alddáneamet. Goalmmát lea ahte mii galgat bidjat beroštumi fievrridit viidáseappot dan maid mii diehtit leat kvalitehtat min servvodagas, dat mii lea buorre árbi mis, mii buktá buori dili mánáide, ja mii dagaha ahte lea somá oahppat, lohká Balto.
